Türkiye’deki mozaik eserler rehberi

Türkiye’de keşfedilmeyi bekleyen değerler arasında birbirinden güzel mozaik eserler bulunuyor. Her biri ayrı bir ustalığı ve sanatın zirvesini temsil eden mozaikler ülkemizin farklı şehirlerinde yer alan müzelerde sergileniyor. Dünyaca ünlü mozaik eserleri henüz keşfetmediysen bu yazımızda Türkiye’nin en güzel mozaiklerini bulacaksın.

İşte karşında bir an önce görmen gereken Türkiye’nin en güzel mozaik eserleri.

1. Çingene Kızı Mozaiği / Gaziantep

Gaziantep’te yer alan Zeugma Mozaik Müzesi, ülkemizdeki en önemli müzeler arasında yer alıyor. Zeugma Mozaik Müzesi’ni bu denli önemli kılan şey ise birbirinden güzel mozaiklere ev sahipliği yapıyor oluşu. Üstün birer sanat eseri olan bu mozaiklerden bazıları 500 bin parçadan meydana gelmiş. Böylesi devasa mozaikler türünün nadir örneklerinden olduğu için müze dünya çapında ayrı bir üne sahip. Geç Antik Dönem kiliseleri ile Erken Süryani ve Hristiyan ikonografisine ait örnekleri barındıran Zeugma Mozaik Müzesi’nde toplamda 2 bin 500 metrekarelik bir alan kaplayan ve bu dönemde sanatın ulaştığı zirve noktasının örneklerini meydana getiren mozaikler hayranlık uyandırıyor. Ve elbette Çingene Kızı mozaiği en çok ilgi gören mozaik oluyor. Müzedeki mozaiklerin ebatlarının yanında oldukça ufak kalsa da M.S. 2. yüzyıl tarihli Maenad, yani Çingene Kızı mozaiği arkeoloji dünyasında bir marka halini aldı bile. Öyle ki ünlü ressam Leonardo Da Vinci, Mona Lisa’yı resmederken bu mozaikte kullanılan teknikten ilham aldı.

Bakışıyla dikkat çeken Çingene Kızı mozaiği sevinç ve hüznü bir arada barındırıyor. Tıpkı Mona Lisa tablosundaki gibi. Portre sanatındaki ustalık seviyesini gözler önüne seren mozaikte kullanılan bu tekniğe üç çeyrek bakış deniyor.

Konum Linki

2. Amisos Mozaiği / Samsun

Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nde sergilenen amisos (Samsun) mozaiği Roma imparatoru Alexander Severus zamanında yapılmış. Bu orijinal mozaik 10 panodan oluşuyor ve büyük kısmı günümüze sağlam ulaşabilmiş nadide örneklerden. Mozaik işlemeli tabanı 56 metrekarelik bir alana yayılan Amisos mozaiğinde Akhilleus-Thetis, Mevsimler, Nereidler, kurban sahnesi ve geometrik motifler olmak üzere beş ana başlıkta tasvirler bulunuyor. Amisos Antik Kenti buluntuları ile mezar odasında bulunan Amisos hazinesi de mutlaka görülmeli.

Konum Linki

3. Amazonlar Villası / Şanlıurfa

Şanlıurfa Müzesi’nin hemen yanında konumlanan Haleplibahçe Müzesi’nde Halep’te çıkan mozaikler sergileniyor. Müzedeki en ilgi çekici eser ise amazonlar villası oluyor. Amazonlar villası mozaiklerle bezeli odalardan oluşan villa tipi bir eser. Mozaik bu ismi kazıda bulunan amazon betimlerinden alıyor. Villanın girişinin en etkileyici bölüm olduğunu belirtelim. Bu bölümde Akhilleus’un hayatından kesitler betimleniyor. Bebek Akhilleus, anne Thetis’in Akhilleus’un topuğundan tutması ve ölümsüz olması için onu Styks Irmağı’na daldırması, anneye veda, Akhilleus’un ömür ipliğini büken kader tanrıçalar Moira’lar, Akhilleus’un bilge at adam Kheiron tarafından eğitilmesi ve Truva Savaşı’na gidişi izleyen Thetis bu betimlemeler arasında yer alıyor.

Konum Linki

4. İskelet Mozaiği / Hatay

Hatay Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen iskelet mozaiği, üzerinde yer alan yazının sırrı ile ilgi çekiyor. Mozaikte yazan EUФPOCYNOC kelimesi kimi araştırmalara göre ‘neşe, neşelen, mutlu ol, hayata katıl’ anlamına gelirken, kimi araştırmalara göre de ‘akşam yemeğine geç kalan’ anlamını taşıyan bir kelime anlamını taşıyor. Roma evinde bir yemek odasına ait olan mozaik M.S. 3. yüzyıla ait. Hayatın kısa ve geçici olduğuna atıf yapan iskelet mozaiği ülkemizde görebileceğiniz en güzel mozaikler arasında yer alıyor.

Konum Linki

5. Akratos ve Euphrosine Mozaiği / Gaziantep

Gaziantep Zeugma Müzesi’nde yer alan Akratos ve Euphrosine mozaiği ünlü Çingene kızı mozaiğinin yan odasından çıkarılan mozaiklerden oluşuyor. Yönetici olmayı ifade eden Akratos ile neşe anlamına gelen su perisi Euprosine’nin görüldüğü mozaikte Akratos’un ilahi kaynaktan alınan altın krater içindeki kutsal şarabı, bereket boynuzu ile Euprosine’ye sunması tasvir ediliyor.

Konum Linki

6. Akhilleus Mozaiği / Gaziantep

Truva savaşı kahramanı Akhilleus’e ithaf edilen birçok eser yer alsa da içlerinden en güzelleri arasında Zeugma Müzesi’nde yer alan Akhilleus mozaiğinin olduğunu söyleyebiliriz. Mozaikte Akhilleus kimliğin oluşumu tasvir ediliyor.

Konum Linki

7. Mozaikli Salon / İzmir

Metropolis Örenyeri içinde yer alan Mozaikli Salon ve Aşağı Hamam Palaestra yapısına ait mozaikler Türkiye’nin en iyi mozaikleri arasında yer alıyor. Batı Anadolu’nun en seçkin örnekleri arasında yer alan Metropolis mozaiklerinde thyrsos (Ucunda çam kozalağı takılı bir sarmaşık olan asma dallarıyla sarılı bir değnek) tutan Antik Yunan tanrısı Dionysos, eşi Ariadne ile aralarında aşk tanrısı Eros ve Dionysos perilerinden Maenad betimleniyor. Tablo gibi canlı duran mozaiklerde aşk ve tiyatro sevgisi vurgulanıyor.

Konum Linki

8. Sulusaray Mozaiği / Tokat

Sulusaray ilçesinde yer alan Sebastapolis Örenyeri ilk tunç çağına denk gelen bir höyük üzerine kurulu. Tam olarak ne zaman kurulduğu bilinmeyen Sebastapolis Örenyeri, ülkemizdeki en güzel mozaik örneklerinden birine de ev sahipliği yapıyor. Sulusaray'a çok yakın bir konumda yer alan Ilıca Köyü yakınlarındaki tabanı mozaiklerle kaplı yapı görülmeye değer bir açık hava müzesi.

Konum Linki

9. Üç Güzeller Mozaiği / Mersin

Mersin’in Silifke ilçesinde yer alan Silifke Narlıkuyu Mozaik Müzesi’nde yer alan üç güzeller mozaiği Türkiye’nin en güzel mozaiklerinden bir diğeri. Roma dönemi hamam yapısına ait olan mozaikte Zeus'un üç güzeller olarak bilinen kızları Aglaia, Thalia ve Euphrosine betimleniyor. Üç güzeller mozaiğinde Eski Yunanca ile "Ey dost! Bu güzel hamamın suyunun saklı olan kaynağını kimin bulduğunu sorarsan eğer, bil ki o kişi Kutsal Adaları dürüstçe yöneten ve imparatorların da dostu olan Poimenios'tur." yazıyor.

Konum Linki

10. Okeanos ve Tethys Mozaiği / Gaziantep

Okeanos ve Tethys mozaiği de Gaziantep’teki Zeugma Müzesi’nde sergileniyor. Okeanos Villası’nın sığ havuzunun taban mozaiği olan bu muhteşem mozaikleri görünce hayran kalmamak elde değil. Okeanos ve Tethys mozaiği Erken Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait. Hikayesi de en az kendisi kadar güzel. Okeanos ve Tethys mozaiği, hayatın kaynağı olan ırmak tanrısı Okeanos ile eşi Tethys’i anlatıyor. Mozaiğin tam ortasında başında yengeç kıskaçları ile Okeanos ve başında kanatlar ile eşi Tethys yer alıyor. Etrafında ise denizi temsil eden balıklar ile yunus üstünde Eros ve Pan figürleri bulunuyor. Bu mozaik ana vurgusuyla denizi anlatmaktadır. Mitolojide Okeanos dünyayı saran bir ırmaktır. Güneş ile buluşarak buharlaşır ve doğaya hayat veren su tekrar ırmağa ve denize kavuşur.

Konum Linki

11. Kertenkele Yiyen Grifon / İstanbul

MS 450-550 yılları arasına tarihlenen mozaiklere ev sahipliği yapan Büyük Saray Mozaikleri Müzesi, doğa ve mitoloji temalarındaki mozaikleri bünyesinde barındırıyor. Beyaz mermer fon kısımlarında kullanılan balıkpulu tekniği ile mermer parçaları arasına "Opus Vermikülatum" tarzındaki tasvirler dikkat çekici. Müzede öne çıkan mozaik eser ise kertenkele yiyen grifon.

Konum Linki

12. Meryem'in Ölümü / İstanbul

Mozaik denildiğinde Kariye'siz bir liste düşünülemez. İstanbul'un Fatih ilçesinin Edirnekapı semtinde yer alan Kariye, eski bir Orta Çağ Rum Ortodoks kilisesiydi. Doğu Roma İmparatorluğu döneminde Khoara Manastırı'nın merkezini oluşturan Kariye, İstanbul'un fethi ile kilise olarak varlığını sürdürdükten sonra cami ve müze olarak hizmet vermeye devam etti. 1945'te ulusal anıt ilan edilen yapı bir süre kapalı kaldı ve şimdilerde yeniden cami olarak ibadetlere, müze olarak kültürel gezilere kapılarını açtı. Kariye, dünya çapında iyi korunmuş mozaik ve freskleriyle biliniyor. Öyle ki buradaki mozaikler nedeniyle yapının bir rönesans devrimi yaptığı da söyleniyor. Meryem ve İsa, Göklerin dürülüşü, Anastasia, İbrahim Peygamber ve Lazarus, Pantokrator mozaiklerine ve nicelerine ev sahipliği yapan Kariye, aynı döneme tarihlenen ve benzer mozaiklerin yer aldığı İtalya'nın Padova kentindeki Arena Şapeli ile de benzerlik gösterir.  

Konum Linki

13. Surdışı Mozaiği / İstanbul

İstanbul'un yeni dönem müzelerinden biri olan Zeytinburnu Mozaik Müzesi, Kazlıçeşme Sanat bünyesinde misafirlerini ağırlıyor. Restorasyon çalışmaları sırasında bulunan Geç Roma – Erken Bizans dönemine ait mozaikler büyük ölçüde korunarak gün yüzüne çıkartıldı. İstanbul surları dışında kalan alanda şimdiye kadar çıkmış en büyük mozaik olması ile önemli olan eserler İstanbul'un açık hava müzesi konumunda oluşunun net bir simgesi.

Konum Linki

Türkiye'de keşfedilecek nice değer var. Listene yenilerini eklemen için Türkiye’de görülmesi gereken müzeler içeriğimize de mutlaka göz at.