Sonbaharın en eski eğlencesi: Bağ bozumu festivalleri

Geçmişi tarih öncesi çağlara dayanan bağ bozumu ağustos ayının ikinci yarısından ekim ayının başına kadar olan dönemdeki en önemli ve eğlenceli geleneklerden. Üzüm bağlarıyla dolu rotalarda sonbaharın geldiğinin habercisi olan bağ bozumu, bolluk ve bereketi simgeliyor.

Kökeni Yunan mitolojisine dayanan bu gelenekle ilgili tüm merak edilenler ve ülkemizin en popüler bağ bozumu festivalleri hazırladığım bu içerikte seni bekliyor.

Önemli not: Festival tarihleri bazı olağanüstü durumlar sonucunda değiştirilebilir. Tarihler ağustos ayında derlendi. 

Bağ bozumu nedir?

Bağ bozumu bağdaki son üzümün toplanması anlamına gelir. Bu toplama işlemi sonbaharda gerçekleşir, ancak iklim koşullarına bağlı olarak farklı yerlerde farklı zamanlarda gerçekleşir. Ülkemizde ağustos-ekim arasında farklı noktalarda bağ bozumu festivalleri düzenlenir. Bu festival bolluk ve bereketi simgelediği için her bölgede farklı şekillerde kutlanır.

Ülkemizdeki popüler bağ bozumu festivallerinden ve bu festivallerin nasıl yapıldığından bahsedeceğim. Öncesinde, bağ bozumu ve Yunan mitolojisi arasındaki ilişkiden bahsetmek istiyorum.

Yunan mitolojisinde bağ bozumunun yeri

Yunan mitolojisinde önemli bir karakter olan Dionysos, Zeus ve Semele'nin oğludur. İki kez doğmuş bir tanrıdır ve hayatı hep kaçmakla geçmiş. Kaçarken de şarabı keşfetmiş. Zeus, Hera ile evliyken Semele'ye aşık olmuş ve Semele, Dionysos'u dünyaya getirmiş. Hera kıskançlığından dolayı önce Semele'yi öldürmüş, sonra da Titanlar tarafından kaçırılıp küçük parçalara bölünen Dionysos'u bir kazanda kaynatmış. Bu sırada Dionysos'un büyükannesi Rhea ona acımış ve onu yeniden doğmasını sağlamak için küçük parçaları bir araya getirmiş. Dionysos ismi de buradan gelir çünkü iki kez doğmuştur.

Dionysos, Hera'dan korunmak için kadın kılığına girerek yaşamış ve daha sonra Zeus tarafından keçiye dönüştürülerek keçi olarak yaşam sürmüş. Keçi olduğu dönemlerde şarabı keşfetmiş ve şarapla ilgili her şeyin sembolü haline gelmiş. Gezdiği her yerde şarabın yayılmasını sağlamış. Dolayısıyla Dionysos, şarap ve onun sembolize ettiği her şeyin tanrısı. Bağ bozumu festivalleri de bu tanrıya adanmış eğlencelerden doğmuş.

Bağ bozumu festivalleri ve Yunan mitolojisi arasındaki ilişki işte böyle. Peki, geçmişi bu kadar eskiye dayanan bu festivallerde ne yapılıyor?

Bağ bozumunda ne yapılır?

Bağ bozumu genellikle üzüm toplamakla ilişkilendirilse de daha geniş bir anlama sahip. İnsanlar umutlu oldukları ve toprağın bereketine minnettar oldukları bu etkinlikte farklı yörelerde farklı şekillerde kutlama yaparlar.

Bu etkinlik kapsamında olgunlaşmış üzümler öncelikle bıçak veya bağ makası gibi araçlar kullanılarak kesilir. Salkım halindeki üzümler kasalara yerleştirilir ve daha sonra salkımlardan ayrılarak potasyum nitratlı bir çözeltiye daldırılır. Bu işlem sonrasında üzümler güneş altında kurutulur. Olgunlaşmış üzümler bu şekilde hazır hale getirilir.

Bugünlerde bağ bozumu dönemleri yılın en önemli festival zamanlarından biri olarak kabul ediliyor. Bu festivaller hem bağcılığın gelişmesi hem de turizmin ilerlemesi için önemli.

Türkiye'den popüler bağ bozumu festivalleri

En keyifli bağ bozumu etkinliklerinden bahsetmeye Bozcaada bağ bozumu festivaliyle başlayacağız.

1-Bozcaada Kültür Sanat ve Bağ Bozumu Festivali

2022 yılında 22. kez düzenlenecek olan Bozcaada Kültür Sanat ve Bağbozumu Festivali bölgenin en popüler etkinliklerinden. Festival sembolik bir bağ bozumuyla fabrikaların bağlarında başlar. Daha sonra bağ sahipleri, işçiler ve festival katılımcıları traktörlere binerek bağlara götürülür. Olgunlaşmış üzümler tüm katılımcılar tarafından şenlik havasında toplanıp küfelere doldurulur. Küçük traktörlerle, pırpır adı verilen araçlarla ada meydanına taşınırken müzik çalar ve katılımcılar toprağın bereketini coşkuyla kutlar. Festival döneminde Bozcaada'da birçok konser de düzenlenir. Bozcaada otelleri arasından bir otel seçerek sonbaharı keyifle karşılayabilirsin. Bozcaada gezilecek yerler içeriğimizi de okumalısın. 

• 2022 Bozcaada Bağ Bozumu Festivali ne zaman: 2 gün süren festival bu yıl 2-3 Eylül tarihlerinde yapılacak.

2-Ürgüp Uluslararası Bağ Bozumu Festivali

Kapadokya bağ bozumu festivalleriyle ünlü bir rota. Bölgede bağcılığın kökeni Hititlere kadar uzanıyor ve bölgenin yerlileri bu konuda deneyimli. Verimli toprakları ve yeterli yağışı olan Kapadokya'daki üzümler o kadar lezzetli ki kaynaklar geçmişte Ürgüp üzümlerinin saray mutfağında sıklıkla kullanıldığını gösteriyor.

2022 yılında ellincisi düzenlenecek Ürgüp Uluslararası Bağ Bozumu Festivali'nde öncelikle özel hazırlanan traktör kasasıyla kent turu yapılıyor. Sonrasında bağlara gidilerek üzüm hasadı gerçekleştiriliyor. Ürgüp'teki bağ bozumu festivali balon gösterileriyle son buluyor. Kapadokya'da lezzetli üzümler ve keyifli bir etkinlik için tek ihtiyacın bir Kapadokya uçak bileti.

• 2022 Ürgüp Uluslararası Bağ Bozumu Festivali ne zaman: Festival 9-11 Eylül tarihlerinde yapılacak.

3- Denizli Çal Bağ Bozumu Festivali

Denizli'nin Çal ilçesindeki özel üzüm bağlarında her sene düzenlenen festival, yerli halk ve turistler tarafından ilgiyle karşılanıyor. Festival kortej yürüyüşüyle başlayıp üzüm toplama etkinlikleriyle devam ediyor. Festivale katılanlar toprağın bereketini kutlarken keyifli vakit geçiriyorlar. Festivalde en iyi üzüm yetiştiricileri seçiliyor ve ödüllendiriliyor. Denizli otobüs bileti alarak bu festivalle eğlenebilirsin. 

• Denizli Çal Bağ Bozumu Festivali ne zaman: Festival 9-11 Eylül tarihlerinde yapılacak.

4- Elazığ Bağ Bozumu Şenliği

Elazığ'da gerçekleşen festival Öküzgözü ve Boğazkere üzümlerinin yetiştiği bölgede yapılıyor. Festivalde bağ bozumu gelenekleri takip edilirken halk oyunları gösterileri, yöreye özgü yiyeceklerin tadımı, tarihi geziler ve kültürel etkinlikler düzenlenir. Her sene eylül sonu ve ekim başında gerçekleştirilen şenlikte Türkiye'nin en iri üzümleri sergilenir. Elazığ uçak bileti alarak festivale katılabilirsin. 

•             Elazığ Bağ Bozumu Festivali ne zaman: Tarih şu an kesin olarak belli değil.

5-Trakya Bağ Bozumu Festivali

Trakya üzümleriyle ünlü bir bölge. Her yıl bağ bozumu dönemi oldukça keyifli ve eğlenceli geçer. Kırklareli’nde bu sene Yayla Bolluk Bereket ve Bağ Bozumu Festivali'nin on dördüncüsü düzenlenecek. Festivalde, olgunlaşmış üzümler toplanır ve güneşte kurutulmak için potasyum nitratlı çözeltiye daldırılır. Bolluk ve bereketi kutlamak için düzenlenen bu festival ülkedeki diğer bağ bozumu festivalleri kadar eğlenceli.

• Trakya Bağ Bozumu Festivali ne zaman: Henüz tam olarak netleşmemiş olsa da Trakya Bağ Bozumu Festivali’nin 9-11 Eylül tarihleri arasında yapılması bekleniyor.

6- Urla Geleneksel Bağbozumu Şenliği

Urla hem göz kamaştırıcı Ege Denizi manzarası hem de yemyeşil bağlarıyla ünlü. Diğer bağbozumlarından daha erken başlayan festivalin tarihi netleşmedi. Yerli turistlerin özellikle sevdiği bu etkinlikte üzüm sıkımı, bağbozumu ve atölye çalışmaları gibi dolu dolu bir program var. Urla otelleri arasından bütçene uygun bir tanesini seçerek keyifli bir festival deneyimi yaşayabilirsin.