Anadolu Mutfağı: 9 maddede Türk mantı çeşitleri

Şimdi karşımda 100 kişi olsa ve ben onlara favori ilk 3 yemeklerini sorsam en az 80 kişinin listesinde yer alacak kadar lezzetli bir yemek mantı. Bu yemeğin o kadar çok çeşidi var ki, veganlar da tarifi kendilerini uyarlayabiliyor, gluten tüketmeyenler de uygun un çeşidiyle kendilerine göre bir mantı seçeneği bulabiliyor. Bu da mantının herkesin favori yemekleri listesinde yer almasını sağlıyor.

Mantının çok kişi tarafından sevilmesinin bir diğer nedeni de yemeğin neredeyse her ülkede farklı çeşitlerinin yapılması. Örneğin Çin’in mantısı Dumpling, Kore’nin mantısı Mandu, Japonya’nın mantısı Wonton, Polonya mantısı Pierogi, İtalyan mantısı Ravioli ve Gürcü mantısı ise Hinkali ismiyle anılıyor. Yani mantı değil yalnızca ülkemizde dünyanın dört bir yanında en sevilen yemeklerden.

Bugün seninle paylaşacağım içerikte ülkemizin farklı şehirlerinde yapılan yöresel mantıların özelliklerinden bahsettim. Baştan uyarayım, eğer karnın açsa bu içerik bittikten sonra kendine bir tabak mantı ısmarlamak isteyeceksin.

Hazırsan tabii ki de Kayseri mantısıyla içeriğimizi başlatıyorum.

1-Kayseri mantısı

Türk mantı çeşitleri dendiğinde hemen herkesin aklına gelen ilk seçenek olan Kayseri mantısı oldukça küçük kapatılmasıyla diğer mantılardan farklılaşan bir yemek. Hatta daha önce de duymuş olabileceğin gibi Kayseri mantısının bir kaşığa kırk tanesi geleni makbul.  Coğrafi işaretli ürün belgesine sahip Kayseri mantısı diğer mantı çeşitlerine göre daha sulu. Çünkü mantı haşlanırken suyuna yağ, salça ve tuz da ekleniyor. Pişen mantılar salçalı su ile birlikte servis ediliyor. Sumak ise Kayseri mantısı servis edilirken mutlaka kullanılan bir baharat. Sarımsaklı yoğurtlu, salçalı ve sumaklı bir Kayseri mantısını yerinde yemek istersen tek ihtiyacın bir Kayseri uçak bileti.

2-Sinop mantısı

Ülkemizin en popüler mantı çeşitlerinden bir diğeri de şüphesiz en kuzey nokta Sinop’ta. Hem sunum tarzıyla hem de kapatılma stiliyle Kayseri mantısından son derece farklı olan Sinop mantısı, üçgen şekilli ve Kayseri mantısına göre büyük bir mantı çeşidi. Tabii iki mantı çeşidi arasındaki tek fark da bu değil. Sinop mantısı cevizle servis ediliyor. Hatta en klasik Sinop mantısı sunumu üçgen katlanmış orta boy mantıların yarısına yoğurt dökülmesiyle diğer yarısına ise ceviz serpilmesiyle hazırlanıyor. Ceviz, yoğurt ve kıymalı mantıların uyumu yiyen herkesin bir tabak daha Sinop mantısı tatmak istemesini sağlıyor. Sinop’un tek güzel yanı tabii ki de mantısı değil. Karadeniz kıyısında konumlanmış şehirde mutlaka görmen gereken yerler de var. Sinop otelleri arasından bütçene uygun bir tanesinde kalmayı seçerek Sinop’ta gezilecek yerleri görebileceğin bir tatil planı yapabilirsin.

3-Nevşehir mantısı

İç Anadolu Bölgesi’nde mantısıyla ünlü tek ilimiz Kayseri değil. Nevşehir’de de lezzetli içeriği sayesinde listeme almam gereken bir mantı çeşidi var. Hem iç harcında hem de sunumunda nohudun kullanıldığı Nevşehir mantısı aslında Sinop mantısı gibi üçgen şekilde katlanıyor. Bazı tariflerde bu mantının rulo şeklinde katlandığını da görmen mümkün. Nohut ve kıyma uyumunu damaklara taşıyan bu lezzetli mantı bana sorarsan ülkemizdeki favori yöresel yemeklerinden biri olacak.

4-Avunya mantısı

Nohutlu bir mantı çeşidinden bahsetmişken hem yapımı kolay hem de yine nohutla hazırlanan bir mantıdan daha bahsetmek istiyorum. Balıkesir’de özellikle Ayvalık, Akçay ilçelerinde yapılan bu mantı çeşidi hem hazır yufka ile hazırlanıyor hem de nohutlu ve tavuklu. Diğer mantı türleri gibi sarımsaklı yoğurt ile hazırlanan bu güzel yemekte tavuğun göğüs kısmı kullanılıyor. Bu mantı içli bir mantı çeşidi de değil. Şöyle ki Avunya mantısında yufkalar şerit şerit kesilerek fırında kurutuluyor. Farklı bir yerde haşlanmış tavuk, soğan, nohut ve sıvıyağı birlikte pişiriliyor. Son aşamada servis tabağına çıtır yufkalar ekleniyor. Üzerine nohutlu ve tavuklu karışımdan ilave ediliyor. Sosun üstüne yoğurt konuyor. Başka bir sos tenceresinde tereyağında baharatlar kavrularak servis tabağındaki yemeğin üzerine dökülüyor. Böylelikle Avunya mantısı hazır hale geliyor. Bu mantının en iyi versiyonunu deneyimlemek için Balıkesir otobüs bileti alıp, yola çıkabilirsin. 

5-Tepsi mantısı

Listemizde Kayseri’den farklı bir mantı çeşidi daha olmayacağını düşünmemiştin değil mi? (gülücük) Klasik Kayseri mantısının yanı sıra şehirde daha farklı mantı çeşitleri de var. Tepsi mantısı ya da diğer ismiyle sini mantısı minik kayıklar şeklinde kapatılmış mantıların bir tepsiye dizilmesiyle hazırlanıyor. Önce hamurun altı pişiriliyor. Sonraysa domatesli tuzlu bir sos eklenerek mantı bir de suyla pişiriliyor. Spatula ile tabağa alınarak üzerine dileğe göre yoğurt dökülür.

Tepsi mantısı ile ilgili birkaç minik not

• Bu mantının hamuru diğer tüm mantı çeşitlerine göre daha ince.
• Tepsi mantısı fırında pişirildiği gibi ocakta da pişirilebiliyor.
• Çoğu kişi bu mantının yoğurtla servis edilmediğinde daha lezzetli olduğunu düşünüyor.

6-Patatesli Hingel

Sıradaki önerim yine İç Anadolu Bölgesi’nden fakat bu defa Sivas şehrinden. Vejetaryen içerikte bir mantı olmasıyla öne çıkan Hingel, patatesli içle hazırlanan lezzetli bir yemek. Kendine has özel bir katlama şekli olsa da çoğu kişi bu mantıyı üçgen şeklinde yapmayı tercih ediyor. Esas Hingel katlama tekniğine göre bu mantı uzak doğuda yapılan Gyoza’yı andırıyor. Genellikle yoğurt ile servis edilen bu mantı yoğurtsuz tüketildiğinde ve hamurundan da yumurta çıkarıldığında vegan oluyor. Vejetaryenlerin ve veganların da sıklıkla tükettiği Hingel, bu özelliğiyle çok fazla tercih edilen bir mantı çeşidi.

7-Yağ mantısı

İçeriğimde Kayseri’den bir mantıya daha yer vermezsem şehrin yöresel bir lezzetine haksızlık etmiş olurum. Yağ mantısı oldukça büyük şekilde kapatılan, iç harcına kıyma, soğan ve lezzetli baharatların konduğu ve isminden de anlaşılacağı gibi yağda kızartılarak servise hazır hale gelen bir mantı çeşidi. Çıtırlığını kaybetmemesi için bu mantı genel olarak katı kıvamlı bir yoğurtla servis edilir. Çünkü sulu yoğurt çeşitleri mantının yumuşamasına ve özelliğini kaybetmesine neden oluyor. Özellikle bol içli mantıları yemekten hoşlanan biriysen yağ mantısı senin bu listedeki favorin olabilir. Benden söylemesi.

8-Bodrum mantısı

Bu listede birbirine en çok benzeyen iki mantı şüphesiz yağ mantısı ile Bodrum mantısı. Söz konusu benzerliğin nedeni de iki mantının da kızartılarak yapılıyor olması. Tabii iki mantı arasında farklar da var. Bu farklar ise şöyle, Bodrum mantısı daha küçük şekilde kapatılıyor ve hamuruna maya konmuyor. Hem hacmen küçük olması hem de mayasız hamurla yapılması Bodrum mantısının çıtır çıtır olmasını sağlıyor. Bodrum merkezdeki restoranlarda çok lezzetli bir versiyonunu yemek için Milas uçak bileti satın alman yeterli. 

9-Silor

Listemdeki tüm diğer mantılardan daha farklı bir hazırlanma ve servis süreci olan Silor, Artvin’de sıklıkla yapılan bir yemek olsa da başka şehirlerde başka isimlerde de biliniyor. Örneğin Elazığlılar bu yemeğe Sırın derken Sakaryalılar ise Silori diyor. Yemeğin diğer mantılardan farklı olmasının nedeni içli bir mantı olmaması. Tıpkı Avunya mantısı gibi bu mantı da sarımsaklı yoğurt ve kıymalı bir sos ile servis ediliyor. Elle açılmış ya da hazır yufkalar rulo şeklinde sarılıp parmak kalınlığında kesiliyor. Sonrasında kesilen yufkalar fırında kurutuluyor. Kurutulmuş yufkalar bir borcama diziliyor. Üzerine çok sulu olmayan bir sarımsaklı yoğurt ve en üste de kıymalı harç dökülerek Silor hazır hale geliyor. Bu yemeğin bir güzel yanı da vejetaryenler tarafından da tarifin kolayca yaşam şekillerine uyarlanabilmesi. Çünkü Silor yalnızca sarımsaklı yoğurt ve yanık tereyağı-pul biber ile de çok lezzetli oluyor. Etsiz şekilde hazırlanmış Silor’u vejetaryenler de afiyetle tüketiyor. Bazı vejetaryenler ise sarımsaklı yoğurdun üzerine karamelize ettikleri sıcak soğanı koyarak bu yemeği yiyor.

Ülkemizin en lezzetli yöresel mantıları böyleydi. Eğer mantı çok sevdiğin bir yemekse bu içerikten çok keyif aldığına eminim.