Selanik’te ne yenir?
Selanik, yaklaşık 500 sene kadar Osmanlı himayesi altında kaldığından mutfağında da Türk kültüründen bariz izler taşıyor. Osmanlı, Yunan ve Balkan kültürünün birleşimi olan bu eşsiz şehrin mutfağı da çeşitli renklerden oluşuyor.
Selanik mutfağının kapılarını aralayarak deneyebileceğin geleneksel yemek, tatlı ve içecekleri senin için araştırdık.
Bougatsa
Bougatsa, aslında irmik ile yapılan bir tatlı türü olarak tanımlanıyor. Ancak içine eklenen malzemelere göre farklı lezzetler sunabiliyor. İster tatlı, istersen de tuzlu olarak yiyebilirsin. Seçimi bu noktada senin damak zevkine bırakıyoruz. Selanik halkı için bougatsa, genellikle sabah kahvaltısında ya da öğle aralarında pratik bir atıştırmalık olarak tercih ediliyor. İçine kıyma ya da peynir gibi malzemeler konarak hazırlanan çeşitleri ise ana yemek olarak bile tüketiliyor.
Selanik’te en çok tercih edilen hali, incecik ve çıtır hamurunun üzerinde kremalı irmik tatlısı olanı. Tatlı olan çeşitleri genellikle irmikli muhallebi ile hazırlanıyor ve bölgedeki mekanlarda oldukça popüler. Kremalı Selanik böreği olarak da adlandırılan bu yöresel lezzet, damakta adeta bir şölen etkisi bırakıyor. Dilersen üstüne pudra şekeri ve tarçın serpilmiş halini de deneyebilirsin. Selanik’ten tüm Yunanistan’a yayılan bougatsanın yanında arzu edersen kakaolu süt içebilirsin. Pek çok açıdan normal böreklerden farklı olan bougatsa lezzetini deneyimleyebileceğin farklı restoranları senin için araştırdık.
1. Bougatsa Bantis
2. Anoteron Bougatsa
Bougiourdi
Taze koyun ya da keçi sütüyle yapılan tuzlu feta peyniri, Selanik mutfağının en özgün lezzetlerinden biri olarak kabul görüyor. Bougiourdiden bir lokma aldığında; feta peyniri, domatesin o taze ve asidik tadı, hafif acı tat veren biber, kekik, doğal zeytinyağı ve tabii ki sarımsak, hepsi birleşerek damağında adeta bir patlama yaratıyor.
Bu özel tarifin en güzel yönlerinden biri, orijinal halinin fırında veya güveçte pişirilmesi. Bölge halkı bougiourdiyi genellikle pita ekmeği ile yemeyi tercih ediyor. Bu arada yemeğinin yanına bir bardak soğuk şarap da önerebiliriz. Eğer biraz daha geleneksel bir içki arayışın varsa yerlilerin "uzo" dedikleri, rakıya benzeyen içki, bougiourdi için harika bir eşlikçi olabiliyor.
1.Mezen
Soutzoukakia smyrneika
Sıradaki lezzetin ismi, İzmir’in antik zamanlardaki ismi olan Smyrna’dan geliyor. Türkiye’de "İzmir köftesi" olarak bilinen harika yemek, Selanik’te farklı bir sunumla karşımıza çıkıyor. Selanik’te bu köfte, genellikle yanında pilav ya da patates püresi ile servis ediliyor. Her ikisi de köftenin enfes tadıyla mükemmel bir uyum sağlıyor.
Selanik’teki İzmir köftesi aslında çok yönlü bir yemek. Hem domates sosuyla hem de sade ızgara haliyle servis edilebiliyor. Eğer hafif bir şeyler arıyorsan, ızgara soutzoukakia tam sana göre diyebiliriz. Selanik usulü köftenin fark yaratan özelliği ise köftelerin genellikle şarapla deglaze edilen bir tavada pişirilmesi. Böylece köftelerin lezzeti daha da zenginleşiyor.
1.Souvlakia - Soutzoukakia
2.Nostos Taverneio Tavern
Gyros
Yunanistan’ın restoranlarının ve taverna kültürünün yaygınlığı kadar sokak lezzetleri de şehir içinde kendini gösteriyor. Selanik’te yürürken sokaklar arasında görebileceğin lezzetlerin içinde gyros, özel bir popülerliğe sahip. Bu lezzeti kısaca Yunan döneri olarak tanımlamak mümkün. Yunan mutfağının en popüler sokak lezzetlerinden biri olan gyros, adını Yunancadaki "dönme" kelimesinden alıyor. Çünkü et yavaşça dönen bir şişin üzerinde pişiyor. Dana, koyun ya da tavuk eti, et döner gibi dikey bir şişte pişiriliyor ve yavaşça çevriliyor. Bu da ona karakteristik bir lezzet veriyor. Gyros, Yunan halkı için aslında sadece bir yemek değil, aynı zamanda hayatın bir parçası sayılıyor. Bu nedenle sokaklarda, kafelerde ya da restoranlarda her yerde karşına çıkabiliyor.
Selanik’in ünlü gyro yemeği, pita ekmeği ile servis ediliyor. Bu ekmek, daha çok doğu kültürlerinden gelen bir hamur işi olup Gyros ile mükemmel bir uyum sağlıyor. Gyrosun yanında bizim kültürümüzde "cacık" olarak bildiğimiz “tzatziki” sosunu tercih edebilirsin. Yunanlar ise gyrosun yanında genellikle patates kızartması ya da salata tercih ediyor. İnce ince kesilen yaprak gibi dönerin yavaş yavaş pişmesiyle lezzetlenen dönerin içinde zaman zaman farklı etler kullanılıyor. Neredeyse her sokak arasında bulunan Yunan döneri için en çok tercih edilen o restoranları da senin için araştırdık.
1.Asterix
2. Mimis
Psito
Psito, sofraların en sevilen ana yemeklerinden biri olarak Yunan mutfağının kalbinde yer alıyor. Dana eti ya da tavuk ile yapılan bu yemekte bazı püf noktaları var. Örneğin etin yavaşça pişirilmesi ona öyle yumuşak bir doku kazandırıyor ki her lokma adeta ağzında eriyor. İşin içine baharatlar da girince yemeğe tanıdık, rahatlatıcı ama bir o kadar da güçlü bir aroma ekleniyor.
Bu yemeğin servisindeki diğer püf noktalarından biri ise yemeğe bolca eklenen limon sosu. Limonun o taze, asidik tadı, psitonun zengin ve yoğun aromalarıyla harika bir denge sağlıyor. Psito için Selanik içinde şu mekanlara yönelebilirsin;
1. Psito Me Alati
2. Mpes Sto Psito
Pita
Yunan mutfağı, adeta bir kültür yelpazesi diyebiliriz. Her bir tabak farklı bir hikaye anlatıyor. Bu zengin mutfakta şimdi sıra Ortadoğu esintisi taşıyan bir lezzet olan pita yemeğinde. Pita, bölgede pitta adıyla da anılıyor. Pita, Türkiye’de de tüketilen gobbit ekmeğine benziyor. Yumuşak ve hafif kabarmış bir yapısı olan ekmek, halk arasında “Arap ekmeği” olarak da biliniyor. Pita çoğunlukla yemeklerle birlikte sunuluyor. Özellikle gyros gibi sokak lezzetlerinin yanında olmazsa olmaz demek mümkün.
Etin baharatlı ve zengin tadı, pita ekmeğinin yumuşak dokusu ile birleşiyor ve ortaya unutulmaz bir lezzet çıkıyor. Selanik’te, bu ekmeği sokak satıcılarından veya fırınlardan alabilirsin. Dilersen ekmeğin tazeyken, sadece biraz zeytinyağı ve tuz ile yiyebilir ya da yanında bir tabak yoğurt ve mezelerle de deneyebilirsin. Pitayı alabileceğin bazı popüler mekanlar şöyle;
1. Albeta Bakery
2. Paradosiako
Tsoureki
Sıra geldi Türkiye’de “Paskalya çöreği” olarak tanıdığınız tsoureki isimli lezzete. Selanik’te çok sevilen bu tat, aslında klasik çöreklerden çok daha fazlasını barındırıyor. Normal bir çörekten farklı olarak baharatlar, portakal kabuğu rendesi ve sakız reçinesi gibi geleneksel malzemelerle zenginleştiriliyor. Bu karışım, çöreğe kendine has bir tat kazandırıyor.
İsteğe göre içine badem, tarçın, kuru üzüm ya da rezene gibi ekstra malzemeler de eklenebiliyor. Özellikle Paskalya zamanı yapılması geleneksel bir özellik olsa da tsourekiyi yılın her döneminde bulmak mümkün. Paskalya’nın dini temsili de bu çöreğin içine işlenmiş. Çünkü tsoureki, Yunan kültüründe bu özel zaman diliminde yaşatılması gereken geleneklerin bir parçası. Çoğunlukla yemeklerin yanında veya bir çay saati keyfi eşliğinde tüketilen tsourekinin her dilimi adeta ağızda eriyip gidiyor. Bir de yanında taze demlenmiş bir çayla tüketirsen, Selanik’in o sıcak atmosferini tam anlamıyla hissetmiş olacaksın! Tsoureki için şu mekanlara öncelik verebilirsin;
1. Choureál
2. Terkenlis SA
Trigona panoramatos
Belki daha önce kremalı dolgusu ve çıtır dış yapısıyla ünlü İtalyan tatlısı olan cannoli tatlısını duymuşsundur. İçindeki krema dolgusu ve dışındaki çıtır şerbetli yufka külahı ile trigona panoramatos için de “Yunan Cannolisi” desek yanlış olmaz. Bu tatlı, Selaniklilerin vazgeçilmezlerinden biri olarak da pek çok yerel restoran ve tatlıcıda ziyaretçileri karşılıyor.
Trigona panoramatos, ilk bakışta normal yufka gibi görünebilir. Ancak yufkanın üzerindeki altın rengi ve çıtırlığı, bir tatlıdan çok daha fazlasını vadediyor. İstersen tatlıyı kıyılmış fındık veya diğer kuruyemişlerle kaplatabilirsin. Eğer çikolata seven biriysen, çikolatalı trigona panoramatosu denemeni şiddetle tavsiye ederiz. Trigona panoramatos için şu iki mekândan yararlanabilirsin.
1. Trigona Elenidi
2. Stratis Patisserie
Feta me meli
Feta me meli, Selanik’in tatlı dünyasında oldukça ilginç ve bir o kadar da lezzetli bir yere sahip. Feta peyniri, zaten Yunan mutfağının vazgeçilmezi ve çoğu mezede kullanılıyor. Hatırlarsan Bougiourdi tarifinde de bu peynirden bahsetmiştik. Feta me meli, kızartılmış hellim peyniri gibi sıcak, çıtır ve tuzlu bir peynir deneyimi sunuyor. Feta peyniri, ince bir yufkaya sarılıyor ve sonrasında kızartılıyor.
Yufkanın çıtır çıtır kıvamı, içindeki tuzlu feta peynirinin yumuşaklığıyla birleşince, tatlı bir dengenin tam ortasında buluyorsun kendini. Ancak bu tatlıyı diğerlerinden farklı kılan asıl şey, bal ve susam ile son halini alması. Daha önce tatmadığın bir şey denemek istiyorsan, feta me meli tam sana göre. Şehirde bu ilginç lezzeti keşfetmek adına şu mekana yönelebilirsin;
1. Mia Feta
Musakas
Selanik mutfağı dendiğinde akla ilk gelen yemeklerden olan musakas, tadanların vazgeçemeyeceği bir lezzet. Akdeniz ve Balkanlarda da oldukça ön planda olan musakas, Selanik’te taze ürünleriyle kendini gösteriyor. Yunanistan’ın taverna olarak bilinen çalgılı restoranlarında eline menüyü aldığında musakası görmemen neredeyse imkânsız oluyor.
Yemeğin içinde, kızartılmış patlıcan, patates, domates sosu ve sotelenen dana kıymanın kremalı beşamel sosu bulunuyor. Besin değeri açısından oldukça dengeli olarak hazırlanan musakas ana yemek olarak sunuluyor. Selanik mutfağında, az ürünle öz lezzetlerin buluşturulması oldukça ilgi çekiyor. Musakas yemeğini tam olarak bu doğrultuda değerlendirmek mümkün. Yemeği Selanik’te yiyebileceğin farklı restoranları araştırıyorsan aşağıda belirttiğimiz adreslere bakabilirsin;
1. Kanoula
2. Prytanio
Kampanyalar
Gemista
Dolmanın Selanik’teki lezzeti, açıkçası tıpkı bizde olduğu gibi damaklarda unutulmaz bir tat bırakıyor. Ülkenin tescilli yemeklerinin arasında boy gösteren gemistayı hazırlarken detaylara çok önem veriliyor. Dolma, biber veya domatesle yapılırken pişirmesi de iki farklı tercihle karşımıza çıkıyor.
Fırında veya tencerede pişirilen bu yemeği tükettiğinde yağ oranının dengeli olmasından dolayı midende herhangi bir rahatsızlık hissetmeyeceksin. İç harcında pirinç, balık, kıyma ve çeşitli sebzelerle hazırlanan dolma, senin için Selanik’te yiyebileceğin özel sunumlarıyla lezzet harikasının bütünleştiği yemekler arasında diyebiliriz.
Keftedes
Yunanistan’ın geleneksel yemekleri arasında ev yapımı lezzetler de yer alıyor. Anne köftesi olarak bilinen keftedes/keftedakia, restoranlarda ister meze olarak yiyebileceğin istersen de porsiyon olarak ana yemek biçiminde yiyebileceğin bir lezzet.
Yanında servis edilen patates ve pirinçle beraber Selanik mutfağının klasikleri arasında kendine yer buluyor. Şekil olarak Türkiye’de yapılan köftelerle benzerlik gösteren keftedes ya da bir başka deyişle keftedakia, aşağıda önerdiğimiz restoranlarda yendiğinde farkını daha net şekilde ortaya koyuyor.
1. To Elliniko
2. Loupino
Pastiçiyo
Yukarıda söz ettiğimiz musakasın kardeşi olarak bilinen pastiçiyo, Yunan mutfağı denince akla ilk gelen yemeklerden oluyor. Musakasta bulunan patlıcan ve patates, pastiçiyoda yerini makarnaya bırakıyor. Fırında pişirildiğinden dolayı kıtır kıtır olan pastiçiyo, Selanik mutfağında sevilerek hem senin için hem yerli halk için bilinen lezzetler arasında.
Günün her saati yiyebileceğin pastiçiyo, kremalı beşamel sosla servis edilerek makarnanın büyülü dünyasını Selanik’te senin için servise hazır ediliyor. Selanik’te pastiçiyo yemeden dönmek istemeyeceğin restoran önerilerimize göz atabilirsin;
1. Argophageío
2. L'Albero
Horiatiki
Yemek seçimlerinin içinde salatadan vazgeçemiyorsan horiatiki olarak bilinen Yunan salatası senin için tatmanı önereceğimiz salataların başında geliyor. Kelime anlamı olarak “köy salatası” olarak bilinen horiatiki, Yunanistan’ın taze Akdeniz sebzeleri buluşuyor.
Özellikle yaz aylarında horiatiki yiyeceksen sebzelerin topraktan taze şekilde tabağına gelmesiyle, oldukça sağlıklı bir öğün tercihinde bulunabilirsin. İçinde yabancı olmadığın domates, salatalık, soğan, yeşil zeytin, yeşil biber gibi mevsim sebzelerinin feta peyniri ile süslenerek zeytinyağıyla buluşması sayesinde Horiatiki’yi kolayca benimseyebilirsin.
Taramosalata
Yunanistan’ın uzun sahil şeritlerinin arasında, deniz ürünlerinin yeri de bambaşka oluyor. Balık çeşitleri ve mezeler, Selanik mutfağının temelleri arasında. Tam da bu noktada Selanik mutfağında taramosalata (tarama) gibi eşsiz lezzetleri keşfetmende yarar var. Taramosalata heyecanlandıran pembemsi görüntüsüyle meze denince akla ilk gelen seçeneklerden oluyor.
Bu yöresel lezzet, balık yumurtası, zeytinyağı, kuru ekmek, patates, soğan ve limon kremsi hale gelene kadar karıştırılarak pürüzsüz kıvamla karşına gelecek. İçinde bulunan balık yumurtasının özel olması, Selanik mutfağının ne kadar çeşitli ve zengin olduğunun güçlü bir işareti diyebiliriz.
Loukomades
Yunanistan’ın her şehrinde oldukça meşhur olan loukomades, Selanik’te de yaygınca tüketilen tatlılar arasında bulunuyor. Kızgın yağın içinde küçük parçalar halinde yuvarlak olarak atılan lokmaların üzerine serpilen tarçın, dondurma, bal, loukomadese bambaşka bir tat katıyor. Tatlı kültürü de oldukça zengin olan Selanik’te lokma tadabileceğin en popüler mekânlardan birini aşağıya bıraktık.
1. Loukoumades tis Loxandras
Revani
Revaniyi Türk mutfağından tanıma olasılığın oldukça yüksek. Fakat yine de bu popüler tatlıyı Selanik’te tattığında bazı temel farkları hemen anlayabilirsin. Revani için özellikle de yaz aylarında Selanik’te yiyebileceğin tatlı seçenekleri arasında belki de en bilineni diyebiliriz. Rendelenen portakal ve dondurmayla beraber sunumu da oldukça başarılı olan revaniyi Selanik’te yemek adına aşağıda belirttiğimiz önerilere göz atabilirsin.
1. Stratis Patisserie
2. Terkenlis 1948
Biscotti
Eğer tatlıya düşkünsen ama ağır ve şekerli tatlara mesafeliysen, yine sana göre bir alternatif önerelim: biscotti. Selanik gevreği olarak bilinen bu lezzet, bölgenin vazgeçilmez tatlarından biri. İçindeki şeker tadı o kadar hafif bir şekilde hissediliyor ki tatlıdan ziyade daha çok kuru ve gevrek bir atıştırmalık hissi veriyor. Bu da Selanik gevreğinin kendine özgü cazibesini oluşturuyor.
Biscotti, iki kez fırınlanarak pişirilen bir atıştırmalık. Bu pişirme yöntemi, ona o eşsiz kıtır dokusunu kazandırıyor. Gevreğin içi kuru meyvelerle de tatlandırılabilir. Mesela kuru kayısı, yaban mersini ya da kuru üzüm gibi meyveler, biscottiye hem lezzet katıyor hem de tadına doğal bir şeker ilavesi sağıyor. Daha zengin bir tat için fındık ya da bademli çeşitlerini tercih edebilirsin. Eğer çayın yanına kıtır bir eşlikçi arıyorsan, en yakın fırından Biscotti almanın vakti gelmiş demektir!
Frappe
Senin için Selanik mutfağının ana yemekleri ve tatlılarını araştırırken, Yunanistan halkının kendilerinin keşfettiğini söyledikleri frappeye yer vermeden olmayacağını düşündük. Selanik’te neredeyse her kafede bulunan frape, buzlu bir kahve olarak tanımlanıyor. Yunanistan’ın simgesi haline gelen ve ülkemizde de severek tüketilen bu içeceği yerinde içme fırsatını kaçırma deriz. Günün her saati enerji deposu olarak tüketebileceğin frappe, şehir merkezlerindeki pek çok kafede kendine yer buluyor.
Lezzetli Yunan lezzetlerinin ardından Selanik’te gezilecek yerler yazısına göz atarak güzel bir rota çizebilirsin.
