Ağrı’nın neyi meşhur?
Doğu Anadolu Bölgesi’nin sembol şehirlerinden olan Ağrı İshak Paşa Sarayı, Nuh’un Gemisi, Ağrı Dağı, Murat Nehri gibi özel yerleriyle ziyaret etmeye değer bir yer. Efsaneler şehrinde ülkemizin en yüksek dağına, mitolojik hikâyelere konu olmuş tabiat güzelliklerine, yöresel yemek ve ürünlere tanıklık edebilirsin.
Ağrı’nın meşhur yemekleri
Ağrı, Doğu Anadolu Bölgesi’nin gastronomi açısından en zengin yörelerinden biri olarak kabul ediliyor. Zengin ve köklü mirasını yemek kültürüne de yansıtan Ağrı’nın en meşhur yemeklerini aşağıda bulabilirsin.
1. Abdigor köftesi
Şehrin en meşhur yemeklerinden olan abdigor köftesi, özellikle de Doğubayazıt ilçesinde epey yaygın. Genel olarak içli köfteye benzetilen bu yemekte sinirsiz ve yağsız sığır etinden yararlanılıyor. Ayrıca soğan, salça, yoğurt, yumurta ve çeşitli baharatlar kullanılıyor. Taze et taş üstünde uzun süre dövüldüğü için yapımının zahmetli olduğunu söyleyebiliriz. Önemli günlerde ya da düğünlerde sıklıkla yapılan bu yemek, pilavla beraber servis ediliyor.
2. Haşıl
Ağrı’nın bir diğer meşhur yemeği olan haşıl, bulamaç biçiminde pişiriliyor. Orta bölümünde bir yağ havuzu oluştuğundan ayrı ayrı servis edilmez. Genellikle herkes tek bir kaptan yemeyi tercih eder. Bir tür buğday yemeği olan haşıl, çoğunlukla sarımsaklı yoğurtla beraber sunuluyor. Pilav yerine tercih edilebilen bu yemek, çeşitli et ya da sebzelerle zenginleştirilebiliyor. Haşıl farklı şehirlerde bulgurla da yapılıyor. Tereyağı ile zenginleşen bu yemeği, Ağrı’nın pek çok lokantasında bulman mümkün.
3. Hengel
Hengeli bir nevi mantının farklı bir türü olarak düşünebiliriz. Ağrı içerisinde çok yaygın olan bu yemeğin klasik mantıdan en büyük farkı, iç harcının bulunmaması. Mantı hamuru formunda açılan ve kesilen parçalar suda haşlanır ve servis tabağına aktarılır. Daha sonraki aşamada bu yemeğe özel bir sosla birleştirilir. Bu sos kavrulmuş tereyağ, sarımsaklı yoğurt, soğan ve kuruttan meydana geliyor. Her öğünde tüketilen hengel, hafif yapısıyla beğeni topluyor. Genellikle bekletilmemesi ve sıcak tüketilmesi gerekiyor.
4. Halise
Halise adıyla da bilinen halise yemeği, büyük kazanların içerisinde pişiriliyor. Odun ateşinde piştiği için fark yaratan halise, köy düğünlerinde sıklıkla yapılıyor. Aslında keşkek yemeğinin Ağrı versiyonu gibi de düşünülebilir. Yağ, buğday ve tavuk eti gibi malzemelerin kullanıldığı halisenin bir diğer özelliği yavaş yavaş ve uzun sürede pişirilmesi. Uzun süre beklediğine değecek olan bu özel yemek, zaman zaman tavşan etiyle de yapılabiliyor.
5. Keledoş
Ağrı ve çevre şehirlerin meşhur yemeği olan keledoş yeşil mercimek, mantar, pancar, kurut ve hindi eti gibi malzemelerle yapılıyor. Bu yemeğin, yağ içerisinde kavrulan ve kekikle bambaşka bir lezzete kavuşan özel bir sosu bulunuyor. Van yöresinde de karşımıza çıkan bu yemekte çok sayıda bakliyat kullanılıyor. Genellikle soğuk kış aylarında tercih edilen keledoşun bağışıklık sistemini güçlendirdiğine inanılıyor. Besleyici ve doyurucu olan bu yemeği Ağrı şehir merkezindeki pek çok restoranda bulabilirsin.
6. Göşteberg
Göşteberg, hiç kuşkusuz Ağrı’nın en ilginç ve en sevilen yöresel yemekleri arasında. Göşteberg aslında yöreye özgü bir dağ otunu ifade ediyor. Oğlak kesilip yüzülür ve ayıklanıp özenli bir şekilde doğranır. Salça ve tereyağ ile beraber yoğrulmaya başlanır. Bu işlemden hemen sonra ise göşteberg otu ince biçimde kıyılır ve serpilir. Elde edilen bu karışım post içine yerleştirilir ve açık yerler dikilir. Hemen sonrasında ise hayvan nemli toprakla örtülür ve yaklaşık 1 saat boyunca üzerinde kızgın ateş yakılır. Bu sürenin sonunda post dikkatli şekilde açılır ve servise başlanır. Bu zahmetli yemeğin de genellikle özel zamanlarda ya da düğünlerde yapıldığını belirtebiliriz.
7. Hasude
Yöreye özgü tatlı bir yiyecek olan hasude için ilk aşamada özel bir şerbet hazırlanıyor. Oluşan şerbete un atılıp çırpılıyor. Sonrasında ise ısıtılan yağa şerbet ve un karşımı dahil ediliyor. Yaklaşık 10 dakikalık bir pişirmeden sonra hasude tatlısı hazır oluyor. Hasuda adıyla da anılan bu tatlıyı sıvı bir un helvası gibi düşünmek mümkün.
8. Çiriş ketesi
Ağrı’nın sevilen yöresel lezzetleri arasında gösterilen çiriş ketesinde buğday hamuru kullanılıyor. İçerisinde kullanılan çiriş ise Ağrı bölgesinde yer alan özel bir bitkinin adı. Saçta pişen bu börek, oldukça çiriş sayesinde bambaşka bir lezzete evriliyor. Sıcak tüketilen bu börek türünü çayla beraber tüketmeni önerebiliriz.
Kampanyalar
Ağrı’nın gezilecek meşhur yerleri
Türkiye’nin doğusunda yer alan Ağrı, yılın dört mevsiminde yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret ediliyor. Ağrı’da doğaya ve tarihe meraklı olanların yönelebileceği en popüler duraklar şöyle.
1. Nuh’un Gemisi
Ağrı Dağı’nın hemen güney kısmında seni doğal bir anıt bekliyor olacak. Buranın Nuh Tufanı’ndan sonra oluştuğu düşünülüyor. İran’a da yakın bir konumda yer almasından dolayı bu kalıntılar, o bölgeden gelen yabancı turistlerin de ilgisini çekiyor. Arkeoloji, mitoloji ve tarih meraklılarını bir araya getiren kalıntılar, büyük bir gemi suretini anımsatıyor. Mistik bir atmosfer sunan Nuh’un Gemisi’nde fotoğraf çekmek serbest. Telçeker köyüne oldukça yakın bir konumda yer alan Nuh’un Gemisi, uzun yıllar boyunca özellikle Amerikalı araştırmacıların ilgisini çekmiş. “Korunması gereken taşınmaz kültür varlığı” statüsünde yer alıyor.
2. Ağrı Dağı
Sadece şehrin değil, Doğu Anadolu Bölgesi’nin de sembolleri arasında yer alan Ağrı Dağı, heybetli görünümüyle dikkat çekiyor. Hem turistik ziyaretler hem de çeşitli dağcılık/tırmanış sporları için aktif biçimde kullanılan bu dağın en önemli özelliği, Türkiye’nin en yüksek dağı olması. Bu arada Ağrı Dağı’nın bir bölümü komşu şehir olan Iğdır’da yer alıyor. Kuh-i Nuh ya da Ararat gibi isimlerle de anılan bu önemli dağ, şehrin pek çok noktasından çok rahat bir şekilde görünüyor. Yılın her döneminde karla kaplı olan Ağrı Dağı, pek çok hikâyeye ve efsaneye ev sahipliği yapmış. Bu arada Marco Polo’nun Ağrı Dağı için “Asla çıkılamayacak bir zirve” dediğini belirtelim. En yüksek yeri 5137 metre olan dağın iki zirvesi bulunuyor.
3. İshak Paşa Sarayı
Yüksek bir alanda konumlanan İshak Paşa Sarayı, şehrin sembol yapıları arasında gösteriliyor. Yapımına 1600’lü yılların sonlarında başlanan bu özel yapı, 1784 senesinde tamamlanabilmiş. Sarayın özellikle taç kapıları ve Selçuklu sanatını yansıtan kabartmaları öne çıkıyor. Osmanlı döneminin en değerli mimari eserleri arasında kabul gören İshak Paşa Sarayı, Doğubayazıt ilçesinde bulunuyor. Çıldır Valisi olan İshak Paşa’nın girişimleri ile yapılan sarayda toplamda 116 oda bulunuyor. Toplamda 1600 metrekarelik bir alana yayılan İshak Paşa Sarayı’nda Osmanlı ve Selçuklular haricinde Ermeni ve Pers mimarisinden de esintiler bulabilirsin.
Açık olduğu saatler
Şehrin tabiat güzellikleri arasında bulunan Balık Gölü, ülkemizin en yüksek gölleri içerisinde bulunuyor. Denizden yüksekliği 2241 metre olan bu göl, Aras Dağları’nın üstünde bulunuyor. Lav set gölü, içme suyu konusunda da hayati bir rol üstleniyor. Göl içerisinde çok sayıda kırmızı benekli alabalık bulunuyor. Gölün adı da buradan geliyor. Bu arada Balık Gölü içerisinde ufak da olsa bir ada oluşumu var. Bu ufak adacık sayesinde kadife ördek türü kuluçkaya yatabiliyor. Yılın yarısında yüzey donuyor. Taşlıçay içerisinde konumlanan Balık Gölü, şehir merkezine yaklaşık 90 dakika uzaklıkta.
Ağrı hem doğal ve tarihi mekanları hem de kış turizmi için elverişli destinasyonları ile dikkat çekiyor. Kış aylarında yerli ve yabancı turistleri sıkça ziyaret ettiği Güneykaya Kayak Merkezi, özellikle son yıllarda popülerliğini ciddi biçimde artırıyor. Eleşkirt ilçesindeki bu tesis, hem kızak hem de kayak gibi kış sporlarına ilgi duyanları buraya çekmeyi başarıyor. İl merkezine 43 km uzaklıkta olan Güneykaya Kayak Merkezi’nde özel yürüme parkurları dışında çocuklara özel oyun alanları yer alıyor. Tesisin özel snowboard ve kayak pistleri, çocuklu aileler tarafından büyük ilgi görüyor. Çam ormanlarının ortasında müthiş bir manzara sunan bu çok özel tesiste ekipmanları kiralayabilir ya da eğitmenlerden hızlı bir şekilde eğitim alabilirsin.
Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bu tarihi kale, ilçe merkezine 7 km uzaklıkta bulunuyor. Kayalık alanlar üzerine kurulduğu için etkileyici bir görüntüye sahip olan Doğubayazıt Kalesi’nin kökleri, Urartular dönemine dek uzanıyor. Yapımı 1200’lü yıllarda tamamlanabilen kale, Antik İpek Yolu üstünde bulunuyor. Hem gözlem hem de savunma maksadıyla kurulan bu tarihi yapı, panoramik manzarasıyla görenleri büyülüyor. Urartu Kalesi olarak da adlandırılan Doğubayazıt Kalesi özellikle kubbe özellikleri ve taş işçiliğiyle fark yaratıyor.
Diyadin ilçe merkezine yaklaşık 6 km uzaklıkta olan Diyadin Kaplıcaları, şehrin termal turizm konusundaki yükünü büyük ölçüde üstleniyor. Çevre illerden de çok sayıda kişinin ziyaret ettiği alanda üç ayrı kaplıca tesisi yer alıyor. Ağrı şehir merkezine 60 km uzaklıkta olan Diyadin Kaplıcaları, sülfat, bikarbonat, kalsiyum ve klorür açısından son derece zengin. Pek çok hastalığa iyi geldiğine inanılan Diyadin Kaplıcaları ve çevresinde çok sayıda konaklama seçeneği de mevcut. Fiziksel ve mental açıdan rahatlama sağlamak için sevdiklerinle beraber burayı sene boyunca ziyaret edebilirsin.
Meya Mağarası’nı dilersen bireysel olarak dilersen de rehberli tur eşliğinde ziyaret edebilirsin. Tam olarak Diyadin ilçesinde bulunan bu tarihi mağara, şehir merkezine yaklaşık olarak 1 saat uzaklıkta. Uçurum duvarlarının oyulması neticesinde oluşan Meya Mağarası, Antik dönemlerde genellikle konaklamaya da ibadet maksadıyla kullanılmış. Mağaranın içerisinde çok sayıda hayvan figürü, heykel, tünel, sığınak ve iç oda yer alıyor. Günbuldu Köyü içindeki mağaraya ulaşım 150 metreyi bulan eğim nedeniyle pek kolay değil.
Şehrin doğal güzellikleri arasında olan Murat Nehri, esasen Fırat Nehri’nin kollarından biri. 700 km’den fazla bir mesafede uzanan nehir, etrafında sayısız manzara ve mesire alanı barındırıyor. Dinlendirici bir gün geçirmek isteyenlerin yöneldiği Murat Nehri, aynı zamanda balık çiftliklerine, trekking parkurlarına ve kır bahçelerine de ev sahipliği yapıyor. Aynı zamanda Diyadin Kanyonu’na da yakın mesafede olan nehirde ciddi bir balık çeşitliliğinden söz etme mümkün. Bu nedenle olta balıkçılığı deneyimi için de nehirden yararlanabilirsin. Bu arada Murat Nehri’nin, Fırat’ın en uzun kolu olduğunu söyleyebiliriz.
Diyadin Kanyonu, avantajlı konumuyla Ağrı’yı bütünüyle görmek adına en güzel noktalardan biri. Orta kısmından geçen Murat Nehri, kanyonun çok daha etkileyici bir görünüme sahip olmasını sağlıyor. Yukarıdan bakıldığında tüm kır bahçeleri ve mesire alanları çok net biçimde görülebiliyor. Özellikle fotoğraf çekmek adına şehrin en güzel yerleri arasında gösterile Murat Nehri, devasa kaya uçurumlarıyla çevrili. Çiçeklerle süslenen ovalara tanıklık etmek adına bahar ayalarında buraya gelebilirsin. Diğer yandan doğa yürüyüşü, piknik, kamp, kaya tırmanışı gibi aktiviteler için de bölgede yararlanabilirsin.
4. Balık Gölü
5. Güneykaya Kayak Merkezi
6. Doğubayazıt Kalesi
7. Diyadin Kaplıcaları
8. Meya Mağarası
9. Murat Nehri
10. Diyadin Kanyonu
Ağrı’nın meşhur hediyelik eşyaları
Hem şehir merkezinde hem de ilçe merkezinde yöreye özgü bal ve peynir çeşitleri dışında tiftik çorabı, nazarlık ürünleri ve el dokuması halıları sevdiklerin için satın alabilirsin.
1. Tiftik çorabı
Ağrı hediyelik eşyalar denildiği zaman akla gelen ilk ürünlerden biri kesinlikle Tiftik çorabı. Hem Ağrı’da hem de Siirt yöresinde sıklıkla rastlanan bu özel çorabı dönüşte sevdiklerin için alabilirsin. Ağrı merkezdeki çarşıda bulunan hediyelik eşya dükkânlarının pek çoğunda tiftik çoraplarına rastlayabilirsin. Tiftik çorapları yerel halk tarafından üretiliyor ve farklı renk seçenekleri ile tezgâhlardaki yerini alıyor.
2. El dokuması halılar ve kilimler
Ağrı’ya geldiğinde sevdiklerin için alabileceğin bir diğer hediye de yöreye özgü halı ve kilimler. El yapımı olan bu ürünler genellikle İsmail Beşikçi Caddesi’ndeki turistik dükkânlarda satılıyor. Doğubayazıt ilçesinde de büyük kilim ve halı pazarları mevcut. Özellikle İran ya da Kafkasya halılarına büyük bir ilginin olduğunu aktarabiliriz. Buradaki halıların ciddi bir bölümü el yapımı olduğu için
3. Nazarlık ürünleri
Ağrı şehri için nazarlık teması oldukça önemli. Bu durumu çarşıda dolaştığında birçok dükkânda gözlemlemen mümkün. Çok farklı ürünler, nazarlık sembolüyle birleştiriliyor. Hatta sadece nazar boncuklarının satıldığı dükkânlar bile var. Elbette pek çok şehirde, turistik dükkânlarda nazarlık ürünlerine rastlayabilirsin ancak Ağrı modeli olarak adlandırılan nazarlıkların yapı olarak özgün olduğunu söylemek gerekiyor. Halkın gelenek ve göreneklerinde nazarlık özel bir öneme sahip. Evlerin duvarlarına genellikle Ağrı’ya özgü olan işlemeli nazarlık ürünlerinin asıldığını görebilirsin.
Ağrı’yı keşfetmediysen sana yol gösterecek rehberin Ağrı’da gezilecek yerler yazımızda.
