Kırgızistan’da ne yenir?
Kırgız mutfağı, göçebe atalardan aktarılan tarifler ile komşulardan gelen yemeklerin bir araya gelmesinden oluşuyor. Dolayısıyla coğrafya, doğa şartları ve sosyal yaşam anlayışı ülke mutfağını önemli ölçüde biçimlendiren faktörler. Bunun yanı sıra günümüzde artık modern Kırgız mutfağından da söz edebiliriz. Yani kadim zamanlardan, geleneklerden gelen lezzetlerin yanı sıra bugün Kırgızistan’da farklı yemekler de öne çıkıyor.
Kırgız yemekleri et, süt ve hamur ürünleriyle dolu. Ancak sebze, pirinç ve atıştırmalıklar da var. Orta Asya'nın etçil bir bölge olduğu biliniyor fakat Kırgızistan'da çoğu vejetaryeni mutlu edecek kadar seçenek bulunuyor. Hazırsan, ülkeye gittiğinde deneyebileceğin birbirinden harika lezzetleri birlikte keşfedelim!
Beş parmak
Etli yemeklerin yoğun olduğu Kırgız mutfağındaki öne çıkan lezzetlerden biri beş parmak. Bu geleneksel lezzet, özel günlerde ve kutlamalarda sofralara renk katıyor. Genellikle kuzu eti, dana eti veya at eti ile yapılabiliyor. Et çeşidi, nerede yediğine (bir şehir restoranında veya göçebe bir ailenin evinde) bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Etin yanı sıra erişte ve soğanın mükemmel uyumuyla hazırlanan beş parmak, Kırgız mutfağının adeta bir ritüeli aslında. Büyük bir tepsinin etrafında toplanan aile ve dostlar, lezzetin tadını çıkarırken bir araya geliyor. Geleneksel olarak elle yenilen bu yemek, paylaşımın ve birlikteliğin simgesi haline gelmiş durumda. Ülkede leziz bir beş parmak yiyebileceğin bazı yerler şöyle:
1. Barashek
2. Чайхана NAVAT (Chaikhana Navat)
3. Embassy Restaurant
4. Dastorkon (Дасторкон)
Kırgız mantısı
Kırgız mutfağının başka bir lezzetli ikonu olan mantı, ince hamurun içinde kuzu veya dana eti ile soğan ve baharatların muazzam bir birleşimi. Genellikle buharda pişiriliyor ve yanında yoğurtla servis ediliyor. Aslında bu açıdan Türk mutfağındaki mantı tarifleri ile benzeşiyor. Bu arada hatırlatalım; mantının içindeki et karışımına genellikle yağ ekleniyor.
El yapımı olan bu minik lezzet bombaları, her lokmada Orta Asya’nın zengin tatlarını hissettiriyor. Mantı, Kırgız sofralarında sıkça rastlanan bir misafirperverlik simgesi. Ev sahipleri genellikle misafirlerini ağırlarken bu nefis yemeği ikram etmeyi adeta bir gelenek haline getirmiş durumda. Kırgızistan’a gitmişken ülkeye özgü mantıyı tadabileceğin başlı yerler şuralar:
1. Cafe Faiza
2. Arzu Restaurant
3. Altyn Kumara
Kırgız usulü pirinç pilavı
Kırgız usulü pirinç pilavı (plov); genellikle et parçaları, havuç, soğan ve baharatlarla hazırlanıyor. Bazen bir daha sofistike bir tarif için yemeğin içerisine kuru meyveler de eklenebiliyor. Pilav, hem çocuklar hem yetişkinlerin ülkede öğle veya akşam öğünlerinde kolaya tüketebileceği bir lezzet. Aslında Türkiye’deki etli pilavlara da oldukça benziyor.
Genellikle ülkedeki en iyi pilavın Özbek etkisinin en fazla olduğu güney bölgesinde olduğu belirtiliyor. Bu, pirinç tarifleri konusunda öne çıkan ülkenin Özbekistan olduğunu düşündüğümüzde sürpriz değil. Kırgız usulü pirinç pilavının yiyebileceğin popüler bazı yerler ise şu şekilde:
1. Pilaf Center
2. Caravan-Saray
3. Cafe Faiza
4. Bukhara Restaurant
Laghman
“Lahman” veya “lağmen” adı ile de bilinen laghman, Kırgızistan’ın zengin mutfak kültürünün önemli bir parçası. Orta Asya’ya özgü nefis bir noodle çeşidi olarak düşünebilirsin. Genellikle etli ve sebzeli olarak hazırlanıyor. Kırgızistan'da, günümüzde çoğunlukla Karakol şehrinde yaşayan yerel toplulukların ulusal yemeği olarak da kabul ediliyor.
Kuzu eti, renkli sebzeler ve baharatların muhteşem bir kombinasyonu olan bu lezzet, Orta Asya’nın tarihini ve kültürünü damak tadınla buluşturacak bir gastronomik macera sunuyor. Ülkede bu tarifi yiyebileceğin popüler bazı mekânlar şunlar:
1. Lagman Borboru
2. Берекет Кафеси (Bereket Cafe)
3. Restoran "Kyrgyzstan"
4. Cafe-bar "Lesnoy"
Shorpo
Shorpo, soup ya da çorba! Kemikli koyun veya dana eti, bol sulu bir et suyunda uzun süre yavaş yavaş pişiriliyor ve ortaya iç ısıtan böyle bir lezzet çıkıyor. Et, sonunda süper yumuşak bir kıvam kazanıyor. Bazen patates, sebze ve otlar gibi garnitürler de ekleniyor. Özellikle ülkedeki soğuk iklim düşünüldüğünde, Kırgız mutfağının kendisini bu tür çorbalarla geliştirmesi gayet doğal. Shorpo lezzetini deneyimleyebileceğin mekânlar ise şöyle:
1. Papuri
2. Pishpek
3. Arzu Restaurant
Shashlik
Shashlik veya şaşlık… Efsanevi kebabın Rus-Kafkas versiyonu. Genellikle dana eti veya kuzu eti kullanılarak hazırlanıyor ancak tavuklu ve vejetaryen seçenekleri de giderek daha yaygın hale geliyor. Şişlere ya sadece et geçiriliyor ya da dolmalık biber, soğan, mantar ve domates gibi malzemeler de ekleniyor.
Ayrıca yerel ve dini tercihlere göre farklı et çeşitleri de kullanılabiliyor. Dolayısıyla şaşlık yemeğinin içeriği, tercih edeceğin mekâna göre değişebilir. Beslenme alışkanlıklarına uygun olan versiyonu için restoranlarda yemeğin içeriğine bakmanda yarar var. Kırgız mutfağının bu gözde tarifini keşfedebileceğin bazı yerler şunlar:
1. Barashek
2. SKY BAKU Resto-Bar
3. DASMIA restaurant
Kuurdak
Kuurdak, genellikle kuzu etinden yapılıyor ve et, soğan, patates ve baharatlarla bir araya getirilerek özel bir pişirme tekniğiyle hazırlanıyor. Açık havada ateş üzerinde pişirilen bu tarif, etin lezzetini koruyarak eşsiz bir karamelize dokuya sahip oluyor. Yemek, göçebe kültürünün bir yansıması olarak büyük tencere ve kazanlarda hazırlanıyor. Genellikle aile ve dostlar arasında paylaşılan bir lezzet şölenine dönüşüyor.
Kuurdak, sadece bir yemek değil, aynı zamanda Kırgız kültürünün sıcaklığını ve paylaşımını sofralara taşıyan bir önemli bir lezzet. Özellikle yerel biri gibi gezeceksen pek çok Kırgız evinde bu lezzetle karşılaşman kuvvetle muhtemel. Restoran tercihlerin ise şunlar olabilir:
1. Kazan-Kuurdak
2. Altyn Kumara
3. Jalal-Abad chaikhana
4. Buhara Assorti
Ashlyamfu
Ashlyamfu (Ашлямфу), Kırgızistan mutfağının en ünlü tariflerinden biri. Laghman gibi Ashlyamfu da Kırgızistan'da özellikle Karakol/Doğu Kırgızistan bölgelerinde popüler bir erişte yemeği. Ancak bu erişte yemeği geleneksel olarak sıcak servis edilmiyor. Malzemeleri ise nişastalı erişte, sarımsak, soğan, biber, sebze, karabiber, taze kişniş gibi baharatlar. Bu geleneksel tarifi ülkede tüketebileceğin popüler yerler ise şunlar:
1. Baza Ashlyan-fu
2. Ashlyamfu Cafe
3. Bishkek City, Kyrgyzstan
Boorsok
Boorsok bizim “pişi” dediğimiz hamur kızartmasına oldukça benziyor. Bu tarif; özel günlerde, bayramlarda veya kutlamalarda sıkça tüketilen bir hamur işi. Mayalı hamurun kesilip kızartılmasıyla hazırlanıyor. Boorsok, genellikle küçük kare şeklinde parçalara ayrılıyor ve altın renginde kızarmış bir dış kabuk ile içi yumuşacık oluyor. Bu nefis atıştırmalık; genellikle bal, kaymak ya da çay veya süt ile servis edilebiliyor. Bu açıdan sabah kahvaltılarında veya öğlen atıştırmalığı olarak tüketebilirsin.
Düğünlerden bayramlara kadar hiçbir özel gün, boorsok ile donatılmış masalar olmadan tamamlanmış sayılmıyor. Ancak aynı zamanda; ataları onurlandırmak için veya cenaze törenlerinin bir parçası olarak da hazırlanıyor. Birisi öldüğünde, ölümünden sonraki belli günlerde boorsok hazırlamak gelenekseldir. Leziz bir boorsok için ülkede öne çıkan birkaç işletme şu şekilde:
1. "BorsoK" Restaurant
2. Dastorkon (Дасторкон)
3. Boyrok Cafe-Restaurant. Ala-Archa National Park
Samsa
Samsa, Kırgızistan’ın geleneksel hamur işlerinden biri. Hem gündelik hayatta hem de özel günlerde sofralarda sık sık tükettikleri bir lezzet. Samsanın iç harcı genellikle kıyma, patates oluyor ve baharatlarla zenginleştiriliyor. Yumuşak iç harcı ve gevrek dış kabuğuyla samsa oldukça sevilen bir lezzet. Ülke genelinde samsa tüketebileceğin sayısız yer var. İşte onlardan bazıları:
1. Mukhammed-Azhy Kafesi
2. Chaikhana Navat
3. Stolovaya "Super Samsa"
4. DASMIA restaurant
Oromo
Oromo, geleneksel olarak bir buharda pişirilen bir ana yemek. Malzemeleri kıyma, soğan ve hamur. Bir çeşit kıymalı turta olarak düşünebilirsin. Ayrıca ketçap veya baharatlarla birlikte tadını çıkarabileceğin oldukça doyurucu bir yemek. Birçok aile tarafından günlük bir yemek olarak hazırlanıyor, ancak çeşitli restoran ve kafelerde de servis ediliyor.
Eğer vejetaryensen, oromo lezzetinin kıyılmış patates, balkabağı gibi malzemeler ile hazırlanan tarifleri de mevcut. Ancak restoranlara yemeğin içeriğini sormanda yarar var. İşte oromo tüketebileceğin bazı popüler yerler:
1. Arzu Restaurant
2. Ak Jol Cafe
3. ZERNO
4. Omar Ne Hayam
Chalap
Chalap veya çalap, Türk ülkelerinde popüler bir soğuk içecek. Ekşi yoğurt, su ve tuzun karıştırılmasıyla yapılan bu ferahlatıcı içecek, aynı zamanda gayet hafif. Şekerli içeceklerden hoşlanmıyorsan, bu senin için ülkedeki en iyi alternatif olabilir. Bu geleneksel içeceğin modern versiyonu, mağazalarda bulunan karbonatlı suyla birlikte mevcut. Çok sıcak günlerde içilmesi ve hemen hemen her türlü yiyecekle uyum sağlaması chalap içeceğini ülkede popüler kılan bir unsur. İçeceği tüketebileceğin birkaç yer şunlar:
1. Caprice coffee bar
2. Social Coffee
Gulchatay (Gülçatay)
Kırgız mutfağının ana yemeklerinin et ağırlıklı olduğunu belirtmiştik. Benzer şekilde gulchatay tarifi de genellikle kuzu eti ile hazırlanan bir ana yemek çeşidi. Kuzu etinin haşlanması ile hazırlanan bu tarif için hazırlanan hamur ise beş parmak için hazırlanan hamur ile birbirine çok benziyor. Açılan hamur 1–4 cm genişliğinde şeritlere veya küçük dikdörtgenlere kesiliyor ve sebzelerle birlikte et suyunda haşlanıyor. Basitleştirilmiş bir versiyonu da var: Buna göre yemek, ev yapımı eriştelerle bir kuzu çorbası olarak servis edilebiliyor. Bu yerel lezzeti tadabileceğin Kırgız mekânı şöyle:
1. Ethno Osh cafe
Kampanyalar
Salata çeşitleri
Kırgız mutfağında birçok salata çeşidi de var. Örneğin akidil salatası; balık, pirinç ve mayonezin güzel bir uyumundan meydana geliyor. Ancak damak tadı açısından bu karışıma adapte olamayacak kişi sayısı da fazla olabilir. Bunun yanı sıra patlıcanlı salata veya etin yanında servis edilen basit şakarap salatası da (domates, soğan, karabiber) mevcut. Tüm bunlara göre ülkede güzel, taze bir salata yemek istiyorsan öne çıkan işletmelerden bazıları şöyle:
1. Frunze restaurant
2. Booblik
3. SIERRA Coffee Manas Ave
4. Red Cow
Chiuchiuk
Chiuchiuk veya qazy olarak bilinen lezzet, at eti ve bağırsaklarla hazırlanan bir sosis. Yemeğin hazırlığı; bağırsakların temizlenmesiyle başlıyor, ardından kaburga eti bağırsaklara dolduruluyor ve kaynamış suda pişmeye bırakılıyor. Pişirme sırasında bir veya iki kez, havayı çıkarmak için bağırsak bir kürdanla deliniyor. Besin değeri oldukça yüksek olan bu garnitür, Kırgız aileleri tarafından çok seviliyor ve genellikle özel günlerde ve kutlamalarda pişiriliyor. Chiuchiuk tüketilebilecek bazı işletmeler şunlar:
1. Bishkek City, Kyrgyzstan
2. Chunkurchak Restaurant
3. Khiva Chaikhana "Uryuk"
4. Furusato
Tash Kordo
Kırgız mutfağındaki ünlü ana yemeklerden biri de tash kordo lezzeti. Kuzu eti ile hazırlanan bu tarifin içerisinde tuz, karabiber ve sarımsak da yer alıyor. Yemeğin adının anlamı "taş yemeği" olarak ifade edilebilir. Başlangıçta, bu harika yemeği hazırlayanlar Kırgız avcılarıydı. Ülkede bu eski ve unutulmaya yüz tutmuş lezzeti tadabileceğin öne çıkan mekân şu şekilde:
1. Tash Kordo
Suzmo
Ve son olarak, sevilen bir mezeden de söz edelim. Hem ülkede hem de genel olarak Orta Asya’da sık tüketilen suzmo, esasen hamurla ekşimiş sütten yapılan peynir benzeri bir yiyecek. Tadı ekşi yoğurda benziyor. Çeşitli çorbalara ve salatalara ekleniyor veya ekmekle yeniyor. Bu tarz hafif bir atıştırmalık yemek istersen tercih edebileceğin mekânlar şunlar:
1. Papuri
2. Чайхана NAVAT
Kırgızistan'da keşfedeceğin çok şey var. Tüm keşif duraklarını Kırgızistan’da gezilecek yerler yazımızda bulabilirsin.
