Kazakistan’da ne yenir?

Orta Asya’nın gastronomi mirasını yüzlerce yıllık bozkır yaşamının dinamikleriyle bir araya getiren Kazakistan mutfağı, oldukça zengin bir yapıya sahip. Özellikle göçebe yaşam tarzının yarattığı koşullara göre şekillenen bu mutfağın merkezinde at, sığır ve koyun etinden yapılan ilginç yemekler bulunuyor. 

Misafir ağırlama kültürünün çok önemsendiği ülkede kımız, şubat, beşhbarmak, Kazak mantısı, baursak, kazy, samsa gibi lezzetler öne çıkıyor. “Kazakistan’da ne yenir?” sorusuna yanıt aramaya çalıştığımız içeriğimiz sizlerle!

Kazak mantısı

Orta Asya ülkelerinin pek çoğunda mantının çok sevilen bir yemek olduğunu görüyoruz. Özbeklerde olduğu gibi Kazaklarda da mantı oldukça popüler. Kazak mantısının ilhamını büyük oranda Türk mantısından aldığı biliniyor. Yastık formundaki ufak hamur parçalarıyla lezzet şöleni sunan Kazak mantısında at eti değil dana eti kullanılıyor. 

Kazakistan mutfağının temel taşlarından biri sayılan bu geleneksel mantı, zaman zaman kuzu etiyle de hazırlanabiliyor. İnce biçimde açılması gerektiği için Kazak mantısının tamamen ustalık gerektirdiğini belirtmek gerekir. Kokusu ve görüntüsüyle cezbeden mantı, çoğunlukla ekşi bir krema ile beraber servis ediliyor. Aynı zamanda bazı mekanlarda üstü için tereyağı da dökülebiliyor. Kazak mantısının tadına bakmak için aşağıdaki mekanları değerlendirebilirsin;

1. Navat

Konum Linki

2. Sandyq

Konum Linki

Beshbarmak

Beşbarmak olarak da tabir edilen beshbarmak, Kazakların en sevilen ve tüketilen ulusal yemekleri arasında. Tahmin edileceği üzere “beş parmak” anlamına gelen beshbarmak, bu lezzetin elle yenilebileceğini yansıtıyor. Bu geleneksel yemekte at eti veya dana eti kullanmak tamamen opsiyonel. Düz bir erişte yatağında servis edilen beshparmak, zengin malzeme yapısı sayesinde oldukça doyurucu.  

Kazakistan’da birlik ve paylaşımı simgeleyen beshparmak yemeğinin tarihi, yüzlerce yıl öncesine uzanıyor. Defne yaprağı, et suyu ve çeşitli baharatlarla beraber zenginleşen bu geleneksel yemeğin elle tüketilmesi, göçebe kültüründen geliyor. Bu anlamda beshparmak yemeği sayesinde ilginç ve kültürel bir deneyime de ortak olabilirsin. Günümüzde farklı tariflerle sunulan beshparmak, özel günlerin vazgeçilmezleri arasında. Beshbarmak yemek için aşağıdaki mekanları değerlendirebilirsin;

1. Khoroshiy Restoran

Konum Linki

2. Zıyafet Meat House

Konum Linki

At eti

Kazakistan mutfağının temellerini oluşturan unsurlardan biri de at eti. Burada at etinin çok farklı kombinasyonlarına tanıklık edebilirsin. Örneğin beshbarmak, zhaya ya da kazy gibi geleneksel lezzetlerde at eti başrolde olabiliyor. Atın arka bacağından ya da kalçasından elde edilen etler, biraz daha öne çıkıyor. Kimi zaman bu etler özel olarak kurutulup tuzlanıyor ve tütsüleniyor. At eti, bazen soğuk bir meze olarak ana yemeğin yanında da sunulabiliyor.

Kazakistan’da dana ya da tavuk etine kıyasla çok daha fazla tüketilen at eti, bilindiği üzere ülkemizde yasak. Orta Asya’daki diğer ülkelerde olduğu gibi Kazakistan’da da at eti, farklı biçimlerde tüketiliyor. Haşlama biçiminde pişirilen at eti yemekleri görece daha yaygın. Bu tip yemeklerde çoğunlukla damarlar ve yağ parçaları özenli bir şekilde ayıklanıyor.

Baursak

Bayramlarda ya da büyük çaplı organizasyonlarda sıklıkla ikram edilen baursak, kızgın yağda pratik şekilde pişirilen bir hamur işi. Bizdeki pişiyi anımsatan baursak, altın rengine ulaşana dek yağda kızartılmaya devam ediyor. Yumuşak iç ve çıtır dış yapısıyla dikkat çeken baursak, gün içinde farklı öğünlerde tüketiliyor.

Kabarık bir ekmek formunda görünen bu geleneksel hamur işi lezzeti, tatlı ya da tuzlu bir şekilde yapılabiliyor. Dilersen üzerine pudra şekeri ya da reçel ekleyebilirsin. Kimi durumlarda farklı soslara batırılarak da yenebiliyor. Baursak yemeğini keşfetmek için şu mekanlara yönelebilirsin;

1. Alasha Restoran

Konum Linki

2. Nomads Restoran

Konum Linki

Plov

Kazakistan’da yenilecek lezzetler denildiği zaman plovu es geçmek olmaz. Bildiğimiz pirinç pilavının farklı bir versiyonu ile tanışmak istersen plov isimli bu geleneksel lezzeti keşfetmelisin. Kazakistan’daki restoranların birçoğunda ana yemeğin yanında sunulan plov ile karşılaşman mümkün.

Soğan, et ve havuçla bir araya gelen pirinç, sofralarda oldukça özel bir koku yaratıyor. Genel olarak Özbek pilavını andıran plov, çok farklı tariflere müsait. Kazanda kuru üzümle pişirilen plov, koyun eti ile beraber servis ediliyor. Plov yemek için şu mekandan yararlanabilirsin;

1. Rumi

Konum Linki

Kımız

Klasik bir Orta Asya içeceği olan kımız, Kazakistan ile özdeşleşmiş tatların başında geliyor. Ülkenin tam anlamıyla ulusal içeceği olan kımız, burada kumys adıyla biliniyor. Hafif alkollü olan bu fermente kısrak sütü, gün içinde sıklıkla tüketiliyor. Burada çok sayıda yerli üretici, evlerinde kımız üretip satabiliyor. O nedenle yol kenarında herhangi bir tezgahta bile mutlaka kımız satışı yapan birilerine denk gelebilirsin.

At sütü olarak da tanımlayabileceğimiz bu milli içeceğin sağlık için çok yararlı olduğuna inanılıyor. Kültürel mirasın ve gastronominin olmazsa olmaz taşıyıcılarından olan kımız, keskin bir tada sahip. Bir fincan da olsa kımız tüketerek bu deneyime ortak olabilirsin. Kımız için aşağıdaki mekanı önerebiliriz;

1. Awul

Konum Linki

Samsa

Özbek yemek kültüründe de rastladığımız samsa, en sevilen ev yemekleri arasında bulunuyor. Bir tür hamur işi olan samsa, Orta Asya haricinde Hint coğrafyasında da yaygın. Kuzu eti soğan, baharat ve çeşitli baharatların buluştuğu samsa, tereyağlı bir hamur işi ile kaplanıyor. Tandırda pişirilen samsa, karakteristik lezzeti ile ilginç bir deneyim sunuyor. Bazı yerlerde dana ya da kuzu eti yerine tavukla ya da sebzelerle de yapılabiliyor. Aynı şekilde boyut olarak da farklı biçimlerle hazırlanabiliyor. Hem restoranlarda hem de sokak satıcılarından mutlaka samsaya rastlaman mümkün.

Shurpa (Şorpa)

Shurpa ya da şorpa olarak bilinen bu geleneksel lezzet, Kazakistan dışında Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan gibi ülkelerde de popüler. Bir çorba olmasına rağmen ana yemek olarak görülen ve tüketilen shurpa, besleyici içeriği sayesinde oldukça doyurucu. Kazakistan genel olarak soğuk bir iklime sahip olduğu için sene boyunca çorba tarzı lezzetlere öncelik veriliyor. Et suyu, kuzu ya da sığır parçaları, patates, soğan, havuç gibi malzemelerin kullanıldığı shurpada ayrıca kişniş ve kimyon gibi baharatlar da farklı bir aroma yaratıyor.

Kazy

Kazy isimli geleneksel lezzetin kökeni göçebe yaşamına dek uzanıyor. Kazy için en basit şekilde “at sosisi” demek mümkün. Bu otantik lezzet için atların kaburga etinden yararlanılıyor. Sosisler sertleştikten sonra bir süre bekletilip özel olarak tütsüleniyor. Daha sonrasında kurutuluyor ve sosis haline getiriliyor. Oldukça hassas bir hazırlanma tekniğine sahip olan kazy, tıpkı baursak gibi özel Kazak ekmekleriyle ya da yöreye özgü peynirlerle beraber tüketiliyor. Sarımsak ve karabiberin dahil edildiği kazy, dilimlenmiş biçimde servis ediliyor.

Lağman

Kazakistan’ın pek çok şehrinde rastlayabileceğin lağman, taze sebzelerin kuzu ya da dana etiyle buluştuğu ilginç bir yemek. Hem etli hem de hamurlu bir yemek olarak geçen lağmanda et dışında havuç, biber, soğan, patates gibi malzemeler kendine yer buluyor.

Latiaozi adıyla da bilinen bu yemeğin kökeni Sincan bölgesine uzanıyor. Çekilmiş erişte olarak çevrilebilen lağman, çok farklı tariflerle hazırlanıyor. Kırım Tatarları, Çinliler, Özbekler ve Kazaklar için lağman, her daim popülerliğini koruyan bir lezzet diyebiliriz. Lağman için şu mekana göz atabilirsin;

1. Abay

Konum Linki

Kesbe koje

Kazak mutfağında et yemeklerinin erişte ile buluştuğu pek çok yemek bulunuyor. Bunlardan biri olan kesbe koje, özellikle Almatı içinde severek tüketilen geleneksel bir lezzet. Bir tür et suyu çorbası olarak da düşünebileceğimiz kesbe koje, doyurucu yönüyle dikkat çekiyor. Et suyunun bolca kullanıldığı bu çorba, özellikle Nevroz zamanlarında pişiriliyor ve dağıtılıyor.

Jent tatlısı

Jent tatlısı, Kazakların milli tatlılarından biri olarak öne çıkıyor. Görünüm olarak genellikle helvaya benzetilen jent tatlısı, Almatı’daki pek çok pastanenin menüsünde yer alıyor. Jent tatlısında kuru üzüm, süt reçeli ve buğday gibi malzemeler kullanılıyor. Bal ve tereyağın da kullanılabildiği jent tatlısı, çayla beraber harika bir ikili oluyor.

Kurt peyniri

Kurt peynirinin genellikle kurt sütünden yapıldığı zannedilse de bu doğru değil. Bu peynir keçi, inek veya koyun sütü sayesinde yapılabiliyor. Özel olarak fermente edilen süt, koyu bir kıvama geldiğinde sıkılıp suyunun ayrılması şart. Hemen akabinde oluşan bu koyu kıvamlı madde, özel biçimde kurutuluyor.

Kurutma işleminin hemen ardından tuzlu ve yoğun bir peynir olan kurt peyniri ortaya çıkıyor. Genellikle kahvaltılarda çayın yanında tercih edilen kurt peyniri, bölgede “qurt” adıyla biliniyor. Orta Asya’nın bu meşhur peyniri aynı zamanda İran ve Ermenistan gibi yerlerde de tüketiliyor. Bu arada kurt peynirinin göçebe kültürünün doğurduğu bir lezzet olduğunu belirtelim.

Talkan

Talkan; darı, mısır, buğday gibi malzemelerin bir araya geldiği lezzetli bir yemek. Kazakların bu yöresel yemeği evlerde kolayca hazırlanıyor. Lapa biçimindeki bu yemekte arpalar özel olarak kavruluyor. Besleyici özellikleriyle öne çıkan talkan, süt ya da suyla karıştırılarak da tüketilebiliyor. Başkent Almatı başta olmak üzere pek çok şehirde talkanı tatma şansı bulabilirsin.

Shelpek

Kazakların bir diğer ulusal yemeği olan shelpek, aslında bir atıştırmalık sayılıyor. Un, tuz, su, maya ve kabartma tozunu birleştiren shelpek, kızarmış bir pide olarak da tanımlanıyor. Ülkemizde şelpek ismiyle anılan bu atıştırmalığı yapmak için hamurlar daire biçiminde açılıyor ve çıtır düzeye gelene dek kızartılıyor. 

Dilersen sade dilersen de şekere bandırarak tüketebiliyorsun. Yassı biçimindeki shelpek, sofralarda ekmek olarak da değerlendiriliyor. Kızgın yağda pişirilen bir hamur işi olmasından dolayı baursak yemeğine benzetiliyor. Shelpek için aşağıdaki restoranların menülerini inceleyebilirsin;

1. Alasha Restoran

Konum Linki

2. Navat

Konum Linki

Sirne

Kuyrdak ya da syrne gibi isimlerle de tanınan sirne, doyurucu özelliğiyle öne çıkan geleneksel bir yemek. Bu et yemeğinde dana eti, patates, soğan ve kimyonla bir araya geliyor. Aromatik baharatlarla zenginleşen sirne, beşbarmak yemeğini de andırıyor. Böbrek, kalp gibi bölgelerin ve etlerin birlikte kavrulduğu sirne, uzun sürede pişiyor.

Miypalav

Kazakistan’ın meşhur yemeklerinden biri olan miypalav, genellikle seçkin misafirler için hazırlanıyor. Tahmin edebileceğin üzere hazırlanması epey zahmetli bir yemek. Miypalav, koyunun kellesinden yapılıyor. Kulaklar hariç bütün deri, çene etleri ve karaciğer gibi bölümler, bu ilginç yemekte bir araya geliyor. Soğan ve karabiberin de eklendiği miypalavı yapmak ciddi anlamda ustalık istiyor.

Kımıran

Deve sütünün fermente edilmesiyle oluşturulan kımıran, oldukça sevilen bir içecek. Bu geleneksel içecek, Türkistan coğrafyasının genelinde sıklıkla tüketiliyor. Keskin bir tadı olacağı için sevebileceğinden emin değiliz ama en azından denemende yarar var. Özellikle farklı tatlara açıksan, Kazakistan gezinde kımırana şans tanıyabilirsin. Kımıran genel olarak ekşi ayrana benzetiliyor.

Birbirinden lezzetli yemeklerin ardından ülkeyi keşfetmek için Kazakistan’da gezilecek yerler yazımıza bakabilirsiniz.