Uçuş görevlileri uçuk yolculuklarında yolcuların konforunu ve güvenliğini sağlamakla yükümlü kimselerdir. Onları uçağa binerken nazik ve güler yüzlü karşılamaları ve şık kıyafetleriyle tanırız. Ancak sadece sıcak bir karşılama değil, uçuşun güvenli geçmesi için de sorumlulukları vardır. Uçuş görevlisi ya da diğer adıyla kabin görevlileri genelde kadın olur ve hostes denir. Son yıllarda erkek kabin görevlilerinin de sayıları arttı, onlara da uçuş görevlisi ya da host deniyor. Aşağıda uçuş görevlisi olmak isteyenlerin kafalarındaki tüm sorulara yanıt bulmaya çalıştık.
Türkiye’de kabin görevlisi olmanın koşullarını Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) belirliyor. Kabin görevlisi olabilmek için ilk olarak aşağıdaki şartları taşımak gerekir.
Uçuş görevlisi olabilmek için öncelikle görüntüde boy ve kilo durumunun orantılı olarak göze hoş görünür olması istenir. Ancak cinsiyete göre boy konusunda alt ve üst sınır var. Havayoluna göre kurallar değişmekle birlikte kadınlarda boyun en az 1.60 cm ile 1.75 cm arasında olması istenir. Erkeklerde ise boyun en 1.70 cm ile en fazla 1.90 cm arasında olmasına dikkat edilir. Boyunuz bu ortalamalarda ise ve kilo ile boyunuz arasında orantı varsa, fiziksel koşulları geçmiş sayılırsınız. Örneğin Türk Hava Yolları son kabin görevlisi alımlarında boy oranlarının kadınlarda 1.60 cm ile 1.75 cm erkeklerde ise 1.70 ile 1.80 cm aralığında olması gerektiğini açıkladı. Pegasus Havayolları da kadın hosteslerde boy oranını 1.60 cm ile 1.75 cm erkeklerde ise 1.70 cm ile 1.85 cm aralığında belirledi.
Boy için belirtilen ölçülere uyan adayların, kilolarının da boylarına göre orantılı olması gerekir. Bu hesaplama şöyle yapılır. Boyunuzdan 100 çıkartıp, bu kiloya kadınlarda en fazla 2 kilo, erkeklerde ise 5 kilo ekleyebilirsiniz. Ya da en fazla çıkan sayının 20 kilo eksiği olabilir. Örneğin 1.70 cm boyunda bir kadın hostes adayının kilosu, en fazla 72 kilo ya da en az 50 kilo olabilir. Boy ve kilonuza göre böyle bir hesaplama yapabilirsiniz.
Bu sorunun yanıtını aslında yukarıda verdik. Kabin görevlisi olmak için boy ve kilonun orantılı olmasına bakılır. Belirlenen oranın üzerinde kilosu olan şişman kişiler bu göreve seçilemez.
Bu soruya iki türlü yanıt vermek mümkün. Hem evet hem de hayır. Eğer dövmeniz kabin memuru üniforması giyildiğinde vücudunun görünecek yerlerinde değilse sorun olmaz. Ancak üniforma giyildiğinde vücudunun görünecek yerlerinde dövme, piercing, yanık ve yarı izi bulunmaması şartı var. İşe alımlarda bu kontroller yapılıyor.
Uçuş görevlisi olmanın önemli şartlarından biri de İngilizce ve varsa başka bir yabancı dil bilmektir. İngilizcenin yanı sıra başka yabancı dil de biliyorsanız rakipleriniz arasında şansınız artar. İngilizcenin yanı sıra bildiğiniz diğer yabancı diller için de hem yazılı hem de sözlü sınav yapılıyor.
Sağlık durumunda nelere bakılıyor. Kabin görevlisi olmak için istenen şartlardan bir tanesi de sağlık durumunu uygun olmak ve bunu raporla belgeleyebilmek. Seçmelerde olur oyu alan adaylardan sağlık raporu istenir. Bu raporun Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nce (SGHM) tarafından yetkilendirilmiş Havacılık Tıp Merkezlerinden alınması gerekir. Rapor alınsa bile havayolu firması işe başlatmada karar verme yetkisine sahiptir. Havayolu firması ek tetkikler de isteyebilir.
Evet, uçuş görevlisi olmak için başlangıçta sağlık raporu almak gerekiyor. Ancak bu rapor bu işi yaptığınız süre boyunca geçerli olacak bir rapor değil. Havayolunun belirlediği belirli periyotlar arasında kabin görevlileri sağlık kontrolünden geçirilir ve bu rapora göre görevlerine devam edip etmeyeceğine karar verilir.
Önce havayolu firmasının açmış olduğu genel yetenek ve yabancı dil sınavına girilir. Sonra mülakat yapılır, gerekli evraklar incelenir İngilizce olarak sözlü sınav yapılır. Dövme ve yara izi kontrolü yapılır. Eğer ikinci dil varsa onun mülakatı yapılır. Kurul görüşmesi ve psikolog görüşmesinin ardından grup değerlendirmesi yapılır. Son olarak da sağlık raporu istenir. Tüm bu şartları geçen adaylar havayolundan onay gelmesi halinde uçuş görevlisi olarak göreve başlayabilir.
Uçuş görevlileri, yer hostesi ve hava hostesi olmak üzere ikiye ayrılır.
Yer hostesi uçuşa kadarki düzenlemelerden sorumludur. Yolcuları yönlendirir, uçağın iniş kalkışlarını kontrol eder. Uçuş kartlarını verir, pasaport ve biletleri kontrol eder. Yolcuların adı soyadı ve bagaj belgeleriyle ilgili çizelgeyi kontrol edip doldurur. Engelli, yaşlı hasta gibi yolcuların uçağa binlerine yardımcı olur. Refakatçisi olmayan çocukları inişte velilerine teslim eder.
Öncelikle uçağı, koltukları, koridoru ve kapılarını kontrol eder. Uçak içi ikramları alıp kontrol eder ve gerekli hazırlıkları yapar. Yolcuları uçağa binerken güler yüzle selamlar. Yolculara yol gösterip baş üstü dolapları kontrol eder. Yolculuk başlamadan önce emniyet kartlarındaki bilgileri anlatır. Emniyet kemeri ve koltukları kontrol eder. Uçağın kalkış ve inişlerinde emniyet kemerlerinin takılı koltukların dik konuma getirilmesi gerekir. Acil durum konusunda bilgilendir. İniş sırasında da yine koltuk ve kemerleri kontrol eder. Yolcuların güvenli bir şekilde uçaktan inmelerine yardımcı olur.
Bu kural, havayoluna göre değişiklik gösterebilir. Ancak havayolları çalışma saatleri ve yoğunluğu nedeniyle genel olarak genç ve bekar olanları tercih eder. İşe başladıktan sonra evlenenlerin iş akdi fes edilmez.
Kabin görevlisi olmak için üniversite mezunu olmak şart değil. En az lise mezunu olmak yeterli. İyi derecede bir ya da iki yabancı dil bilmek tercih edilmek için önemli bir kriter. Kabin görevlisi İngilizce bilmek zorunda mıdır? Evet İngilizce bilmek zorunda. İngilizcenin yanı sıra bir başka yabancı dil bilmek de seçilmek için iyi bir avantaj oluşturur.
Hostes maaşları havayoluna göre değişkenlik gösterebilir. Örneğin 2020 yılı için ortalama maaşlar yeni başlayan hostes için 5.000 TL ile 6.000 TL arasında değişir. Daha tecrübeli hosteslerde maaşlar bir miktar daha artar. Fazla mesai ücretlerine eklenince maaş daha çok artabilir. Kabin amirlerinin maaşları ise 10.000 TL’yi buluyor.
Kabin ekiplerine liderlik eden kişiye kabin amiri denir. Kabin amirleri tecrübeli hosteslerden seçilir. Uçuş sırasında kabin görevlilerinin yapacağı tüm işleri denetler, şikayetleri dinler, gerekli yönlendirmeleri yapar. Güvenli bir uçuş için yapılması gereken tüm denetimleri yapar.
Bazı havayolları kabin görevlilerine göreve başladıktan sonra “En az 3 yıl hamile kalamazsınız” şeklinde şartlar sunabiliyor. Anlaşma şartlarını havayolu firması belirliyor. Çalışanların hamile kalması halinde bunu raporuyla beraber çalıştığı kuruma bildirmesi gerekir.
Emirates, Qatar Airways gibi bazı Arap havayolu şirketlerinde hostesler eşarpların üzerlerine şapka koyarak görev yapıyor. Türkiye’de de örneğin hac ve umre yolculuklarında Türk Hava Yolları hostesleri türbanlı hizmet verebiliyor.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün belirlediği kurallara göre uçuş görevlisinin gözlüklü ya da gözlüksüz en az 6/9 görme keskinliğine sahip olması gerekiyor.
Uçuş görevlileri uçakta güvenliği ve huzuru bozan bağırıp çağıran ya da başka türlü sıkıntı çıkaran yolcuları önce uyarır. Uyarıya rağmen yolcu huzursuzluğa devam ederse ‘Sizi uçağın arkasına almak zorundayız” diyerek tekrar uyarılır. Huzursuzluk devam ederse bütün kabin görevlileri bu yolcuyu tutarak eline plastik kelepçe takıp arka tarafa götürür. Eğer uçak havalanmadıysa liman güvenlik görevlisi ya da polis çağırılır. İniş sırasında da direnen yolcu için benzer işlemler uygulanır. Gerekirse havalimanı güvenlik görevlisi ve polis çağırılabilir. Havayolu firması sorunlu yolcu hakkında yasal işlem başlatabilir.
Uçağa binerken sizi “Hoş Geldiniz” diyerek güler yüzle karşılayan hostesler, meslek alışkanlıkları gereği yolcular önlerinden geçerken 3 saniye gibi kısa bir süre içinde yolcular hakkında kodlama yapabiliyor. Örneğin hamile bir kadının kaç haftalık hamile olduğunu anlayıp koltuk tercihini değiştirebilir, çocuklu yolcular için eğlenceli paketleri hazırlayabilir. Sarhoş ya da sinirli yolcu görürlerse diğer ekip arkadaşlarını uyarabilir. Doktor ya da sağlık görevlisi olduğunu düşündükleri kişiler olduğunda olası bir acil durum için anons yapıp duruma müdahale etmelerini isteyebilirler. Uçuş sırasında yolcuların genel durumlarını kontrol etmeleri önemli. Özellikle de uçun uçuşlarda yolcuları ara sıra yürümeleri için uyarmaları gerekir.
Dünyayı gezmek, yeni yerler ve ülkeler keşfetmek isteyenler için çok avantajlı bir meslek. Onlarca yeni ülke görebilir ve bu ülkelerde kalınması halinde 5 yıldızlı otellerde konaklama olanağı bulur. Seyahat etmeyi, yeni insanlarla tanışmayı sevenler ve aktif iş yaşamından hoşlananlar için çok avantajlı bir meslek.