Jet lag ile nasıl başa çıkılır?

Uzun süreli uçuşlar, bizi gitmek ve görmek istediğimiz yerlere ulaştırdığı için heyecan veriyor ama bir yandan da jet lag gibi bir zorluğu da beraberinde getiriyor. Vücudumuzun biyolojik saati, tatile gittiğimiz ülkeye ve uzun bir uçuşa kolayca uyum sağlayamayınca tatilimizin en az bir gününü vücudumuzun bu değişikliğe ayak uydurmasına ayırmamız gerekebiliyor. Peki yeni zaman dilimlerine alışmayı daha kolay hale getirmek ve uzun bir yolculuğun etkileriyle başa çıkmak için neler yapmamız gerekiyor? Hadi gel birlikte jet lag ile başa çıkma yollarını inceleyelim.

Jet lag neden olur?

Jet lag sorununa nasıl çözüm bulacağımızdan bahsetmeden önce jet lag olduğunda vücudumuzun nasıl işlediğini konuşalım. Gün içerisinde vücudumuzun yemek yemek ve uyumak gibi bazı temel ihtiyaçları oluyor. Yaşadığımız zaman dilimine göre bu temel ihtiyaçları her gün aşağı yukarı aynı saatlerde karşılıyoruz. Ancak farklı zaman dilimindeki bir ülkeye uçtuğumuzda vücudumuzun işleyişi değişiyor. Biyolojik saatimiz, zaman dilimi farklılıklarına ayak uyduramıyor ve iştahsızlık, aşırı yorgunluk, sindirim sistemi bozuklukları ve odaklanma problemleri yaşayabiliyoruz. Tabii bunlar jet lag sorununda görülebilecek en temel yan etkiler. Farklı yaşlar, sağlık sorunları ve stres seviyeleri onlar insanlarda daha değişik yan etkiler de görülebilir.

Hangi durumlarda jet lag daha kötü etkiliyor?

Genelde batıda bir ülkeden doğuda bir ülkeye yolculuk yapıldığında jet lag etkileri daha fazla hissediliyor. Bunun en büyük nedeni, vücudumuzun normalde uyandığı saatte biz kendimizi uyumaya çalışırken buluyoruz. Uyumayı başarırsak da uyandığımızda aslında gündüz olmasına rağmen gecenin ortasında uyanmış gibi hissediyoruz. Vücudumuz bu uyku düzenine uyum sağlayamayınca aşırı yorgunluk, huzursuzluk ve sindirim problemleri de ortaya çıkıyor. Yani anlayacağın ne kadar doğuya gidersen o kadar fazla yan etkiyle karşılaşıyorsun.

Jet lag ve yan etkilerinden daha kötü etkilenen bir diğer grup da yaşlı yolcular. Gençler ve çocukların vücudu yeni saat dilimi ve beraberinde gelen değişimlere çok daha hızlı alışırlar. Ancak yaşlı yolcuların biyolojik saatleri bu düzensizliğin etkilerini daha yoğun yaşayacaktır. Gelelim uzun süreli uçuşlarda jet lag olmamak için bazı tüyolara.

Programını esnet

Jet lag ile başa çıkmak için yapman gerekenler uçuştan da önce başlıyor. Uçuşuna hazırlanmak için yapman gerekenler arasına bir de jet lag için önlem almayı eklemelisin. Evde genelde planlı ve programlı hareket eden ve bu planın asla dışına çıkmayan biriysen uçuşundan önceki birkaç gün için bu programı biraz esnetmelisin. Özellikle yemek ve uyku saatlerin konusunda değişmez bir rutinin varsa bu gideceğin farklı zaman dilimine alışmanı zorlaştırır. Uçuştan birkaç gün önce günlük programınla ilgili biraz esnek olabilirsen tatiline büyük bir avantajla başlarsın.

Uçuştan bir önceki gece çok iyi uyu

Genelde tatile gideceğimiz zaman uyku düzenimiz biraz karışmaya başlar. Tatile çıkacak olmanın heyecanıyla birlikte özellikle uzun yola çıkıldığında yolda uyuyabilmenin rahatlığı, tatile çıkmadan önceki gece uyumasak da olur hissi uyandırır. Özellikle uzun uçuşlarda uçakta uyuyabilmek için akşam uyumayan çok fazla insan tanıdım. Ancak uçuştan bir gece önce uyumamak, jet lag yaşayabileceğin destinasyonlara seyahat ederken yapabileceğin en büyük hata olur. Her ne kadar uzun bir yolculuk seni bekliyor olsa da uçuşundan önceki gece uykunu alman çok önemli.

Gideceğin yere gece saatlerinde varma

Uçak biletini alırken eğer mümkünse gündüz saatlerinde iniş yapacak bir uçuşu tercih etmelisin. Özellikle gece karanlığında uçağa biniyorsan, uzun saatler süren uçaktan yine karanlıkta inersen vücudun direkt olarak uyku moduna geçmek isteyecektir. Gündüz vardığında uyanık kalmak daha kolay olur. Bir de vardığın şehirde hava güzelse ve güneş ışığı güzel bir günün habercisiyse kendini psikolojik olarak da iyi hissedersin. Böylece uçaktan indiğin güzel günün tadını çıkardıktan sonra akşam saati olduğunda uyuyarak vücudunun uyum sağlamasını kolaylaştırmış olursun.

Bineceğin uçağı bil

Genelde uçak bileti alırken hava yolu firmasına, bagaj hakkına ve havalimanına göre karar veririz. Uçağın tipi bizim seçim aşamamızı pek etkilemez. Ancak bazı uçak tipleri jet lag yaşamamıza yardımcı olabilecek teknolojilere sahipler. Son teknoloji ürünü havalandırma ve hava temizleme sistemlerine sahip olan uçakların içindeki hava sürekli yenileniyor ve temiz hava sayesinde dinç kalabiliyoruz. Ayrıca bazı uçak tiplerinde bulunan ışıklandırma sistemleri de günün her saatine uyum sağlayacak renklerde ışık saçtığı için vücudumuzu jet lag sorunundan koruyor.

Tek seferde uçma

Çok uzun direkt uçuşlar yerine iki ya da üç farklı uçuşla gideceğin destinasyona ulaşabilirsin. Böylece vücudun bu değişen rutine adım adım uyum sağlar ve direkt gittiğinde yaşayacağın büyük değişimi önlemiş olursun. Hem de direkt uçuşların pahalılığını da biraz olsun ortadan kaldırmış olursun. Bu şekilde uçak bileti almak için Çoklu Uçuş seçeneğimizle arama yapabilirsin. Seni gideceğin destinasyondan önce dinlendirecek şehirleri seç ve çoklu biletini hemen al.

Uyku haplarına başvurma

Yolculuklarda kolayca uyumak istediğin için uyku hapı kullananlardan mısın? Uzun süreli uçuşlar için uyku haplarına güvenmek pek de doğru bir fikir değil. Uyku hapları, jet lag sorununu engellemek ya da seni jet lag nedeniyle yaşadığın uykusuzluktan kurtulmak için etkili olmuyorlar. Uyku hapları, uçuş boyunca uyumana yardım etmiş olsa bile indiğinde daha da sersemleşmiş bir halde olmana yol açacaklar. Uçakta uyumak için bir yardıma ihtiyacın varsa doğal bir yol olan bitki çaylarını tercih edebilirsin. Rezene, melisa ve papatya çaylarından birini deneyebilirsin.

Kafeinden uzak dur

Uçuşundan önce kafein içeren içeceklerden kesinlikle uzak durmalısın. Kahve, çay, kola ya da enerji içecekleri gibi içecekleri uçuşundan önce çok fazla tüketirsen uçuş boyunca uyuman çok zorlaşabilir. Uçuş esnasında uyuyamadığında da jet lag etkisi artacaktır. Ayrıca uçaktan indiğinde jet lag nedeniyle oluşan uykusuzluk ve aşırı yorgunluğu azaltmak için de kafeine başvurmamalısın. Kafein jet lag iyileşme süresini azaltacaktır. Jet lag ile başa çıkmak için en iyi içecek, kesinlikle su. Bol bol su içtiğinde aşırı yorgunluk, uykusuzluk, sindirim sorunu gibi problemlerin teker teker uzaklaştığını hissedeceksin.

Beslenme düzenini önceden ayarla

Öğün saatlerini mümkün olduğunca gideceğin şehrin zaman dilimine göre ayarlamaya çalış. Tabii ki tamamen ayarlayamayabilirsin ama biraz olsun vücudunun bu düzene hızla uyum sağlaması için bunu deneyebilirsin. Hem akşam 23.00’da yemek yemek için de bahane olmuş olur değil mi? Ayrıca uçuştan önceki öğününde mutlaka hafif şeyler yemeye çalış. Mideni rahatsız edebilecek ağır yemekler yersen tüm uçuş boyunca ağrıdan kıvranabilirsin.