Finans sektöründe tüketici hakları

15-21 Mart tarihleri arası Tüketiciyi Koruma Haftası olarak ülke olarak gündemimizde! “Tüketici hakları evrenselliği” söylemi sektörel ayrım içermiyor olsa da 2008 küresel krizinin finansal sektör kaynaklı olması, dünya genelinde gözlerin “finans sektöründe tüketici haklarına” çevrilmesine neden oldu. Konu uluslararası boyutta incelenirken “finans sektöründe tüketicinin korunması” gerekliliği, finansal istikrarın kaynağı olarak oldukça önemseniyor ve tartışılıyor.

Türkiye’de de bunun bir örneği, finans sektöründe tüketici hukuku sempozyumu olarak TBB, BDDK ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı katılımıyla birkaç ay önce gerçekleşti. Sempozyumda yapılan saptamalar, bankacılıktaki yanlış uygulamaları gözler önüne sererken konu dönüp dolaşıp bankacılık işlem ücretlerine geliyor. Tahmin edebileceğiniz gibi ücret ve komisyonlar konusunda taraflar farklı görüşlere sahip! Ancak toplum genelinde finansal eğitimin eksikliği konusunda hemfikirler.

Sektörde rekabet ve tüketici farkındalığı

Tüketicinin bir uzman kadar finansal konularda bilgili olmasını kimse beklemiyor. Ancak kendisi için en uygun krediyi, en uygun kredi kartını seçebilecek kadar bilgiye erişebilir ve yorumlayabilir olması,  seçim hakkının tüketici olarak ona verdiği gücün ve bazı yasal haklarının farkında olması isteniyor. Zira bankacılık işlem ücretlerinin aşağıya çekilmesinin ve bankacılıktaki yanlış uygulamaların son bulmasının sektördeki rekabet ve tüketici farkındalığıyla ile çok yakından ilişkisi var.

Şikayetlerin çoğu kredi ve kredi kartlarıyla ilgili

Gümrük ve Ticaret Bakanı sempozyumda yaptığı konuşmada, tüketici hakem heyetlerine gelen şikâyetlerin yarısından fazlasının krediler ve kredi kartları ile ilgili olduğunu belirtiyor. Yanıltıcı bilgi içeren bankacılık reklamlarına da değinen bakan; 2011 yılında 21 bankaya, 2012’de ise 11 firmaya idari para ve durdurma cezası verdiklerinin altını çiziyor. Tüketicinin reklamlardaki yanıltıcı bilgilere aldanmaması için bilinçli olması gerçekten de önemli!

Bankacılık sektörü ile ilgili şikâyetlerin değerlendirilmesi sonucunda ise tüketicinin yeterince bilgilendirilmediği ve bankaların yanlış uygulamaları tespit edilmiş. Biz de Tüketiciyi Koruma Haftası’nda tüketici olarak farkındalığımızı artırmak için Gümrük ve Ticaret Bakanı’nın konuşma metninden bankacılıkta yapılan yanlışlıkları olduğu gibi yayınlıyoruz. Ve “Bankalar yapsa da siz bu hatalara izin vermeyin” diyoruz:

Bankaların Yanlış Uygulamaları:

► Ödeme kabiliyeti veya gelir düzeyi yetersiz olan kişilere kredi kartı verilmesi,
► Kredi kartlarına gelirleriyle orantılı olmayan limitlerin tanınması,
► Tüketicinin talebi olmadan hesabına avans kredi hesabı açılması,
► Konut kredilerinde gerçek olmayan gelir kalemleri dikkate alınarak kredi verilmesi
► Tüketicinin, kredi kartı üyelik ücretini istemesi durumunda, bankanın, tüketiciye tüm borçlarını ödeterek tüketicinin hesabını kapatması
► Konut kredilerinde kredi faiz oranı, vade süresi, komisyon ve masraflar göz önünde bulundurulmadan işlem tesisi,
► Tüketici kredilerine ilişkin yapılan reklam ve ilanlarda ödenecek komisyon ve masrafları içeren yıllık maliyet oranları yerine sadece faiz oranlarına yer verilmek suretiyle eksik bilgilendirmenin yapılması,
► Bankaların kredi kullanımında zorunlu olmayan hayat sigortası gibi kalemleri zorunluymuş gibi göstermeleri,
► Tüketici kredilerinin kullandırılması sırasında tüketiciye bilgisi dışında işsizlik sigortası yapılması, hatta işsizlere, emeklilere ve kamu çalışanlarına da bu sigortanın yaptırılması,
► Bankaların tüketici kredisini erken kapatan ve/veya bireysel kredi ödemesinde ara ödeme yaparak bir veya birden fazla kredi taksitini erken ödeyen tüketiciler için gerekli faiz indirimlerinin yapılmaması veya eksik yapılması,
► Borcunu erken kapatan tüketiciden sonraki yılların sigorta bedelinin iade edilmemesi,
► Mevduat hesabını işleten tüketiciden “hesap işletim ücreti”, belli bir süre hesabı hareket görmeyen tüketiciden ayrıca “ hesap işletimsizlik ücreti” alınması.