Paranın Zaman Değeri

Kredi ya da yatırım gibi finansal seçimlerde paranın zaman değerini dikkate almak rasyonel karar vermek açısından önemlidir. Faiz kavramı zaten paranın zamanla değer kaybetmesi sebebiyle ortaya çıkmıştır. Peki ama neden? Aklınıza ilk gelen paranın satın alma gücünü zamanla azaltan enflasyon da olsa burada bahsedilen enflasyondan bağımsız bir kavramdır aslında. Yani enflasyon olsun olmasın para zaman içinde değer kaybeder. Çünkü kredi ya da yatırımlarda borç veren paranın bugünkü kullanım hakkından vazgeçmiştir öyleyse bunun kendisi için bir getirisi olmalıdır. Borç alan ise o parayı şimdi kullanma hakkını elde etmiştir. Bunun da  bir bedeli olmadır. Borç alan açısından maliyet, borç veren açısından da kazanç olarak anılan bu bedelin adı faizdir. Yani her iki finansal anlaşmada para belirlenen faiz oranı kadar zaman içinde değer kaybeder.

Bu konuyu örnek vererek daha belirgin hale getirmeye çalışalım:

Halihazırda ödemesini 3 aydır yapmakta olduğunuz  ve aylık %1.59 faiz oranıyla kullandığınız  10.000 TL tutarında ve 12 ay vadeli bir krediniz olduğunu varsayalım. Çalıştığınız şirketin bu aralar size prim ödemesi yapması gerekiyor ama sürekli geciktiriyor. Bugün işe gittiniz ve patron sizi odasına çağırıp bir süredir ödeme yapamadığı için üzgün olduğunu, hakettiğiniz 5000 TL primi en kısa zamanda ödeyeceğini söyledi. Patronunuzla aranız iyi, işinizi de seviyorsunuz, nasıl olsa alacağım diyerek üzerinde durmadınız. Peki bu gecikmenin size finansal açıdan ne kaybettirdiğini düşündünüz mü? 5000 TL’yi bugün elinize alabilseydiniz neler yapabilirdiniz?

1- Kredinize 5000 TL’yi olduğu gibi yatırıp taksit tutarlarınızı ve faiz yükünüzü azaltabilirdiniz. Yaklaşık bir hesaplama ile kredi taksitleriniz 935 TL’den 325 TL’ye düşecek, bu erken ödeme ise toplam faiz ve vergi yükünüzü 470 TL civarında azaltacaktı.

2- Kredinizi kapatmak yerine paranızı kalan kredi vadeniz kadar yani 9 ay kadar yıllık %8.75 faiz ile vadeli mevduatta değerlendirmeye karar verseydiniz bu durumdaki faiz kazancınız ise  250 TL civarında olacaktı.

   Aslında finans literatüründe fırsat maliyeti olarak adlandırılan yukarıdaki örnekler elinizdeki 5000 TL’nin gelecekte elinize geçecek olan 5000 TL’den neden değerli olduğunu gösterir. Bir başka deyişle elinizdeki para getiri yaratma potansiyeli taşıdığından daha değerlidir. Yani patronunuzun bu ödemeyi 9 ay sonra yapması örneklerdeki fırsatların hiçbirini değerlendiremediğiniz anlamına gelir. Üstelik patronunuzun size bu parayı bozulan işleri nedeniyle hiç ödeyememe ihtimali de piyasa riskinizi ve dolayısıyla maliyetinizi daha da artıran bir unsur olarak karşınıza çıkabilir.